Politische Semantik: Bedeutungsanalytische und Sprachkritische Beiträge zur politischen Sprachverwendung

این جلد مقالاتی را گرد هم می‌آورد که در آنها به نحوه برخورد سیاسی کلمات و اشکال معینی از مبادله کلامی ضربات - عمدتاً با نگاه به جمهوری فدرال، در موارد فردی نیز به رابطه بین جمهوری فدرال و جمهوری آلمان - پرداخته شده است. از سه منظر: 1. مفاهیم معنایی تحلیل 2. پدیده های سیاسی جاری 3. تحولات پس از پایان جنگ این نیز اصل ساختاری کتاب است. جنبه‌های تاریخی زبان و ارتباطات به میزان بیشتری نسبت به بسیاری از آثار قبلی در مورد زبان سیاسی «حال» گنجانده شده است - نه تنها در بخش 3، که در آن پرداختن به موضوعات به وضوح در پیش‌زمینه است. این تأکید که در اکثر آثار به کار می‌رود، سه دلیل دارد: اولاً، پس از چهار دهه از وجود خود، سیاست در جمهوری فدرال آلمان دیگر نمی‌تواند به عنوان زمان حال ناب تجربه شود، دوم، مرحله علمی-تاریخی یک زبان‌شناسی منحصراً همزمان، بی‌علاقه به تحولات، به پایان می‌رسد، و سوم، «خودِ چیز» (همچنین) چشم‌اندازی متمادی و تکاملی را می‌طلبد. زیرا هدف مدیریت سیاسی زبان پدیده های توسعه زبانی است: ادعا یا مبارزه با سکه های خاص کلمات، تغییر یا تثبیت معانی، ایجاد یا پاره کردن کل شبکه های مفهومی و در نهایت انطباق راهبردهای کلامی-ارتباطی با توسعه رسانه ها - و هیچ کدام از اینها به خاطر زبان به عنوان یک پدیده زیباشناختی یا دستوری نیست، بلکه برای تأثیرگذاری بر نگرش های سیاسی و «جهان بینی» ایدئولوژیک که به طور جدایی ناپذیر با زبان پیوند دارند. مشارکت‌های این جلد همگی حاوی یک جوشش انتقادی زبانی است. در برخی از مقالات (Bremerich-Vos، Stötzel، Teubert) به صراحت به "نقد زبان" پرداخته شده است.

Der Band vereinigt Beiträge, in denen der politische Umgang mit Wörtern und mit bestimmten Formen des verbalen Schlagabtausch- vornehmlich mit Blick auf die Bundesrepublik, in Einzelfällen auch auf das Verhältnis Bundesrepublik-DDR - unter drei Gesichts­ punkten behandelt wird: 1. Semantische Analysekonzepte 2. Aktuelle politische Phänomene 3. Entwicklungen seit Kriegsende Dies ist auch das Gliederungsprinzip des Buches. Stärker als in den meisten bisherigen Arbeiten zur politischen Sprache der 'Gegenwart' werden sprach- und kommunikationshisto­ rische Gesichtspunkte einbezogen - nicht nur in Teil 3, wo die diachronische Behandlung der Themen ausdrücklich im Vordergrund steht. Diese für die meisten Beiträge geltende Akzentuierung hat drei Gründe: Erstens ist Politik in der Bundesrepublik Deutschland nach vier Jahrzehnten ihrer Existenz nicht mehr nur als pure Gegenwart erlebbar , zweitens neigt sich die wissenschaftshistorische Phase einer ausschließlich synchronischen, an Entwicklungen nicht interessierten Sprachwissenschaft ihrem Ende zu, und drittens fordert 'die Sache selbst' (auch) eine diachronische, entwicklungsbezogene Perspektive; denn politischer Umgang Sprache zielt auf sprachliche Entwicklungs­ phänomene: auf Durchsetzung oder Bekämpfung bestimmter Wort­ prägungen, auf Verschieben oder Stabilisieren von Bedeutungen, auf Knüpfen oder Zerreißen ganzer Begriffsnetze und schließlich auf die Anpassung verbal-kommunikativer Strategien an die Entwicklung der Medien - und das alles nicht um der Sprache als ästhetisches oder grammatisches Phänomen willen, sondern zur Beeinflussung der mit Sprache unauflöslich verknüpften politischen Einstellungen und ideo­ logischen 'Weltbilder'. Die Beiträge dieses Bandes enthalten sämtlich ein sprachkritisches Ferment. In einigen Beiträgen (Bremerich-Vos, Stötzel, Teubert) wird 'Sprachkritik' ausdrücklich thematisiert.