Das erzählte Selbst: Die narrative Konstruktion von Identität in der Spätmoderne

توسعه هویت در دوران بحران‌زده متاخر عصر مدرن: از دیدگاه روان‌شناسی اجتماعی، این سؤال مطرح می‌شود که آیا و چگونه در جوامع «بدون پروژه»، بدون «فراتروایت‌های» جامع و معنادار، افراد هنوز هم می تواند خود منسجمی را شکل دهد و حفظ کند. زیرا افراد خود را در معرض تقاضاهای دائمی برای تبدیل هویت خود می بینند. در ابتدا، نظریه‌های روان‌شناختی جدیدتر توسعه هویت به‌عنوان «نظراتی درباره عصر مدرن متاخر بحران‌زده» مورد بحث قرار می‌گیرند (J.E. Marcia، C. Camilleri و Glynis Breakwell). همه آنها شاهد شک و تردید فزاینده در مورد ادعای هنجاری «هویت موفق» هستند. گام بعدی پرسش انسجام تجربه را مطرح می کند. نقطه شروع، اختلال شخصیت چندگانه به عنوان یک مورد شدید از تفکیک روانی است. سؤال در مورد شمول هنجاری در مفهوم انسجام است.
در نهایت مفهوم هویت روایی به عنوان یک مدل نظری مطرح می شود: هویت از طریق روایت ساخته می شود. افراد راه خود را از طریق مجموعه داستان های خود که در یک جامعه امکان پذیر است، می گذرانند. قصه‌گویی یک فرآیند اجتماعی تبادل است، زیرا هر روایتی از خود باید توسط دیگران تأیید شود. تمرکز مهم این گونه روایت‌های خود، فرمول‌بندی آینده‌محور پروژه‌های هویتی است. از آنجا که شکل‌گیری هویت به‌عنوان یک رویداد پویا نه تنها به صورت موقعیتی، بلکه اساساً آینده‌نگر نیز صورت می‌گیرد.
بر اساس این مدل نظری، پروژه‌های هویتی جوانان در یک مطالعه تجربی تحلیل می‌شوند. انواع یافت شده را می توان به عنوان نظراتی در مورد توسعه هویت در عصر مدرن پر بحران خواند.
نویسنده، دکتر. ولفگانگ کراوس، در حال حاضر یک همکار پژوهشی در دانشگاه مونیخ، مرکز تحقیقات مشارکتی 536، پروژه B2: فردی شدن و پیوندهای پسا سنتی - شکل اجتماعی مدرنیته بازتابی.

Identitätsentwicklung in einer krisenhaften Spätmoderne: Aus der Sicht der Sozialpsychologie stellt sich die Frage, ob und wie in Gesellschaften 'ohne Projekt', ohne übergreifende, sinnstiftende 'Metaerzählungen', die Individuen noch kohärente Selbste bilden und bewahren könne. Denn die einzelnen sehen sich beständigen Umbauforderungen ihrer Identität ausgesetzt. Diskutiert werden zunächst neuere psychologische Theorien der Identitätsentwicklung als 'Kommentare zu einer krisenhaften Spätmoderne' (J.E. Marcia, C. Camilleri und Glynis Breakwell). Sie zeugen alle von einer wachsenden Skepsis gegenüber dem normativen Anspruch einer 'gelingenden Identität'. Ein weiterer Schritt stellt die Frage nach der Kohärenz des Erlebens. Ausgangspunkt ist die Multiple Persönlichkeitsstörung als Extremfall psychischer Dissoziation. Gefragt wird nach den normativen Einlagerungen in das Konzept der Kohärenz.
Als theoretisches Modell wird schließlich das Konzept der narrativen Identität vorgeschlagen: Identität wird erzählend konstruiert. Die einzelnen arbeiten sich ab an dem Repertoire an Selbst-Geschichten, das in einer Gesellschaft möglich ist. Das Erzählen ist ein sozialer Austauschprozeß, denn jede Selbst-Narration muß von anderen bestätigt werden. Ein wichtiger Fokus von solchen Selbst-Erzählungen ist die zukunftsorientierte Formulierung von Identitätsprojekten. Denn Identitätsbildung als dynamisches Geschehen findet nicht bloß situativ statt, sondern wesentlich auch prospektiv.
Auf der Basis dieses theoretischen Modells werden in einer empirischen Studie Identitätsprojekte von jungen Erwachsenen analysiert. Die gefundenen Typen können gelesen werden als Kommentare zur Identitätsentwicklung in einer krisenhaften Spätmoderne.
Der Autor, Dr. Wolfgang Kraus, ist derzeit wissenschaftlicher Angestellter an der Universität München, Sonderforschungsbereich 536, Projekt B2: Individualisierung und posttraditionale Ligaturen - die soziale Figuration der reflexiven Moderne.