Ve İhtilal

1
	Lafı hep vardı ama...
	Gazetecilik ve teğmenlik
	İhbar, mahkeme ve tahmin
	“Geçmiş olsun”
	Radyo çağı
	“Dikkat... Dikkat”
	“NATO’ya, CENTO’ya bağlıyız”
	Yollardaki yedek subay
	Harp Okulu’nun bahçesi
	“Göç yolda düzülür” hesabı
	Yasaklar, müsaadeler, ricalar...
	Komite ve başkanı
	General ve albay
	Menderes’le ilgili tebliğ
	Komutanla görüşme
	Gazeteciler arasında
	Tank sesi ve yumruk sesi
	Ulus ve Kızılay
	“Söz”den gelen umut
	Peki, ama askerler ne yapacak?
2
	Samet Ağaoğlu anlatıyor
	“Yolculuk normal başlıyor ama...”
	Ağaoğlu’nu yumruklayan kim, kurtaran kim?
	Yardımcı’ya vuran yarbay...
	Sıtkı Yırcalı omuzlarda, Şemi Ergin komutan odasında
	Madanoğlu: “Şu Harp Okulu’nu bir düzene sokalım”
	“Artı (+) işaretliler evlerine gönderiliyor”
	“Sakıncalı”lar kimler?
	Halil İmre’nin sakıncalılığının nedeni
	O gece evlerine dönenler
	Bayar ve Menderes
	Aydın Menderes ve o gün
	Adnan Menderes’ten ilk haber
	İki gün sonrası
3
	Bahar havası “git-gel”leri
	Metin Toker: “Dilimi yutacaktım”
	Herkes memnun
	“Sen hep aynı adama mı rastlarsın?”
	Meslek mi, değil mi?
	İki “Hazine mümeyyizi” ve nişan
	Hem ev, hem büro
	Örsan ve gazetecilik
	O zamanki “Amerikan rüyası”: Petrol
	“Gayri resmi”likten “resmi”liğe...
	“Kim bu Mustafa?”
	Ev tarafı ve gelinlik
	Kahve fincanı kaç tane olmalı?
4
	Türkiye, Irak, Pakistan, İngiltere ve ABD
	“Lider ülke” nasıl olunur?
	Mısır: “Lider benim.” Suriye: “Türkiye yeni emperyalist”
	Balkan Paktı tecrübesi
	Irak’ın amacı neydi?
	Bağdat Paktı trafiği
	Faysal’ın Türkiye ziyaretindeki “sır”
	Basındaki Kral: “Majeste”, “genç”, “muhterem”, “kıymetli”...
	İki aylık gezi programı
	Artık eniştemiz
5
	1955 Eylülündeki İstanbul
	Harbiye’deki “kıdemli komünist”ler...
	“Salkım salkım asılmalılar”
	Ankara’da da aynı tez
	İktidar gruplarının bugünü ve dünü...
	“Barut fıçısı” gibi bir grup...
	Başbakan: “Hususi mahkemeleri de düşünebiliriz”
	Yanardağ gibi patlama
	İnönü’de sertlik yok
	CMP’liler sert...
	Menderes’in üslubu yumuşak, ama kararı “ret”
	Meclis’teki “salkım salkımcılar”
	“Tab’ını ve neşrini men ettim”
6
	AKİS
	KİM dergisi
	Akbaba, 41 buçuk, Dolmuş...
	İlhan Selçuk ve Turhan Selçuk’un dergileri
	Dolmuş ve komünistlik
	“Ah beyefendiciğim, ah”
	Akbaba’dan Başbakan’a mektup
	Taş-Karikatür
	Alacaklı ve borçlu
7
	İspat hakkı
	“İspatçı” 11’ler
	Sarol olayı
	Mahkemeden beraat, Yargıtay’dan bozma kararı
	İspatçılara katılımlar
	“İspat hakkı”nı imzalama “suç”u
	“Ben maznun muyum?”
	Fethi Çelikbaş’ın sorulara cevabı ve karar
	Cevap ve cevaba cevap...
	Koraltan’ın getirdiği haber
	“11”lerden “19”lara...
	“Delegelik” nasıl kalkar?
	İhraç mı, daha hafif ceza mı?
	“Son dakika” kararı
8
	“Hürriyetlerde ifrata gidilirse iç harp çıkar”
	“CHP’nin dış politikası çekingendi, bizimki gayretlidir”
	Delegeler Menderes’ten memnun, “ihraç”lardan şikâyetçi
	Erataman: “CHP’yle uğraşmayalım, istifçileri asalım”
	Kongreyi sarsan kadın: Piraye Bigat
	Tüzük kitabı nasıl kapanır?
	Çok çalışkan bir partili
	Uyardım mı, eğlendirdim mi?
	Menderes: “Onları vekil (bakan) yaparken iyiydim”
	CHP’ye hücum, Bigat’a cevap
	Celal Bayar’ın huzurunda
	Seçimdeki Sarol sorunu
	“Hoca çok ayıp, yapma”
	“Partiden ayrılanın milletvekilliği bitsin”
	DP Kongresi’nden DP Grubu’na...
9
	“Yaylacılar”ın zaferi
	Bir önergeyle başlayan “grup harekâtı”
	Gruptaki kıyamet günü
	İlk istifa Yırcalı’dan
	Zincirleme istifalar
	Semih Günver anlatıyor
	Zorlu ve “kûsuf”...
	Koraltan’ın odasında
	Sarol’dan Menderes’e: “Sen lokomotifsin. İstifa edemezsin”
	“Kaderimi size teslim ediyorum”
	Memnun olanlar, olmayanlar
	“Siz isterseniz hilafeti bile getirirsiniz”
	Menderes o sözü söyledi mi?
	Söylemiş olsa da...
	Depremden sonrası...
	Hükümet kuruluşu kolay olmadı
	Grupta 37 ret, 7 çekimser...
	“Hür. P.” kuruldu. Başkanı Karaosmanoğlu
10
	İzmir’i “11-0”la yendikten sonra...
	Almanya maçı ve Turgay
	“İki farkla yenilsek başarıdır”
	Stada girmek kolay değildi
	“Ver Lefter’e, yazsın deftere”
	“Spor tarihine altın harfler”
	Lefter’in anısı
	Profesyonelli milli lige doğru
	Güreş
	Macarlarla dostluğumuz
11
	Muazzam merasimle karşılama
	Köpük mavisi mi, lavanta çiçeği mi?
	Benim “atlatma”m
	15 gün az mı, çok mu?
	“İbtihaç ve sürur ile...”
	Hipodrom, stadyum, Zonguldak, İstanbul
	“Onları beğenmeyen yok”
	Geçmişten bir “binbirgece masalı”
	Poker masasında politika
	Süreyya ve iskambil ve denizaltı
	“Hüzünlü Prenses”
12
	Alo, şimdi birinci haber...
	CHP Kurultayı ve genel sekreterlik tartışması
	Kurultay sabahının erken saatleri
	“Eski önlemler”in üstüne “yeni önlemler”
	“İhtilal metodu” tartışması
	Gülek’çilerin zaferi
	Adayların yüzde 80’i ön seçimle belirlenecek
	... Ve tedbirler
	... Ve nikâh günü...
	Nevin Hanım’ın atölyesi
	Nikâh ve Meclis
	Çiçek ve taksi işleri
	Smokinli kahvaltı
13
	“Komünist”, “fitne”, “ihtilalci”
	Üçüncü hedef: İşadamları
	Yeni tedbire eski kanun...
	Kabahat kimde?
	“Şer cephesi”ndeki üç gruba üç tedbir
	30 yıl mı, idam mı?..
	Balık’ın döviz hesabı
	Şeker kotayla, benzin karneyle, gazete 8 sayfa...
	Meclis’teki sıkışık düzen
	6 Haziran günündeki Meclis ve ben
	Sanki, başka gün yokmuş gibi...
	5680 ve 6334
	Yetmez, basına da daha ağır cezalar gerekli
	Muhalefetsiz komisyon ve klasik suçlamalar
	Basının “millî menfaatlerimiz”e verdiği zarar
	Tasarıdaki “yenilikler”
	İsmet İnönü: “Ümit ışıkları sönüyor”
	Bir yanlış anlama
	İnönü: “Böyle şeyler demokratik ülkelerde var mı?”
	Turan Güneş: “Demokratik hayat tarzına ihanet...”
	Bölükbaşı: “Artık korkmak hakkımızdır”
	Söz iktidarda
	Menderes’in tepkiye yol açan sözü: “Akalliyet-i kalile”
	“Kimmiş bu?”
	“Nadir Nadi okuyor mu bunları?”
	“Bu anarşik nizamda demokrasi bitkisi yaşamaz”
	Tasarıyı Tanrıöver de eleştiriyor
	“100 bin ton şeker yiyen Türkiye’yi niçin görmüyorsunuz?”
	Sabah 7.30’a kadar
14
	Gene Ankara...
	Çare: Muhalefetin işbirliği
	Temaslar var ama gizli
	Toplantıları ve yürüyüşleri önlemek için kanun
	“Düğünler, resmi toplantılar, panayırlar” yasak dışı
	Cezalar...
	“Muhalefetin toplantısı seçimden seçime olur”
	“Biz mutlakiyetten bugüne geldik.
	Siz bugünden mutlakiyete gidiyorsunuz”
	“İktidar zararlı ve tehlikeli yoldadır”
	Karaosmanoğlu’na tepkiler...
	... Ve “Meclis’ten çıkarma” cezası
	Tutanaktan çıkarılan cümleler
	Osman Bölükbaşı kürsüde
	Gazeteciler locasında
	Menderes’in suçlaması...
	“Kabul edenler, etmeyenler...”
	“Zabıta” göstericilere ateş açarsa?..
	Başbakan: “Yunanistan’da var. Bizde olmaz”
	“Son üç kanun memleketi anarşiden kurtardı”
	Başbakan’ın Meşrutiyet, 31 Mart ve Cumhuriyet yorumu
	Hepsinin nedeni hürriyetlerin suiistimalidir
	Ortada bir çelişki var ama...
	Başbakan’a “hayır” diyen Meclis Başkanı
	Başbakan: “Bu taktiktir, kabul etmeyin”
	Başkan: “Tüzük sarihtir”
	Meclis kartlarımızın iptali
	Cevap ve Cihad Baban
	“Muhalefetin işbirliği”nde bir “atlatma”
15
	Tercüman’daki “değişim”
	Baban ne yapacak?
	Ben ne yapacağım?
	Aysel Amerika’ya...
	Üç sorun: Pasaport, döviz ve vize...
	“Üç ay olmaz, bir yıl”
	Amerika yerine Almanya...
	Tercüman’daki sorun...
	Napoli, İtalya ve komünistler...
	Don Camillo ve Peppone...
	Kruşçev Stalin’i suçlayınca...
	Stalin’in resmi nasıl kaldırılır?
	“Hayrola bir şey mi kutluyorsunuz?”
	Uzlaşma ve şarap...
	Almanya’da...
	Bir ilk: Televizyondan haber izliyorum
	Bonn-Hamburg...
	Birleşmiş Milletler gibi bir öğrenci yurdu...
	Macar isyanı veya ihtilali
	Her şey bir öğrenci yürüyüşüyle başlamıştı
	Yeni liderler: Imre Nagy ve János Kádár
	Dünyayı sarsan yeni olay: Mısır’a üçlü saldırı
	Bir miting ilanı...
	Türkiye’ye dönüş
16
	“Tekzip savaşı...”
	“B. R.” diye bir imza...
	Amerika anıları...
	Erken seçim...
	1957 seçimi sonucu
	Seçim öncesinde...
	Seçim sonuçları...
	Sonuçlara tepkiler...
	Özel ilanlara da hükümet karışıyor
	Beşinci hükümet...
	1958 yılı: Gene bir “cezalar yılı”
	Yeniden Ulus’a...
	Hür. P. CHP’yle birleşiyor
	9 subay olayı...
	Muhakeme, karar ve yorumlar...
	Numan Esin’in görüşü...
17
	“Tek bayrak, tek ordu, tek diplomasi”
	BAC’ye karşı Arap Federasyonu
	14 Temmuz 1958, Yeşilköy’deki şok
	Umutla bekleyiş
	Türkiye’nin durumu
	Pasaport ve döviz hazır olunca...
	Irak’a gitmenin en kısa yolu
	Hariciye’deki Türkmen’ler
	Önce Beyrut’a...
	Ürdün’ün sorunu...
	Uçaktaki hesap Kahire’ye uymadı
	Bağdat’tan önce Nâsır...
	Kahire ve Tahrir...
	Nâsır’ı izlemek...
	Bağdat’taki günler...
	“Sahafî Türkî”
	Yeniden Ankara...
18
	Irak’tan niçin bu kadar bahsediyorlar?
	Muhalefet: “İç politikada yeni bir şiddet devri hevesi...”
	Muhalefet “nifak cephesi”, iktidar “Vatan Cephesi”
	“Vatan Cephesi”ne katılmak...
	Vatan Cephesi şakaları...
	Vehbi Koç’un durumu...
	“Bu konuyu konuşmuştuk. Anlaşmıştık”
	“Girmezseniz kredileriniz kesilir, işinizde müşkülat çıkarılır”
19
	Londra’daki uçak kazası...
	Menderes’in Türkiye’ye dönüşü
	Protokoldeki sorun
	O karşılamayı Aydın Menderes anlatıyor
	“Zaman zaman tansiyonu düşürmek gerekirdi”
	Zile, Uşak, İstanbul olayları
	1960...
	Said-i Nursi’nin ölümü
	Yeşilhisar olayı...
	Ordudan istifalar
20
	Önergedeki talep: “CHP kapatılsın”
	“Özel mahkemeler kurulsun”
	İstiklal mahkemeleri de gündemde
	İçişleri Bakanı: “Tamamen katılıyorum”
	“Bizim Radyo” ve “kadın satma” konusu...
	Eleştirmek isteyenlere söz sırası yok, ama...
	“Erataman’ın sürprizi”ne Menderes’in tepkisi
	Başbakan: “Bu adamları Meclis kararıyla kapatalım”
	“Emniyet olmadan seçim olmaz”
	“Takrir-i Sükûn” dahil...
	CHP’nin “suç”ları
	Karar oybirliğiyle mi alındı?
	Sarol’dan istenen şeref sözü
	Köşk’ten gelen telefon
	“Hükümeti koruyun, saldırıları cezalandırın”
	Menderes’in beklentisi de aynı
	CHP’yi Divan-ı Harbe mi vermeli, Halk Mahkemesi’ne mi?
	DP’den alışılmadık bir öneri: “Tahkikat açılacaksa iktidara da açılmalı”
	“Sen mi yazdın? Yemin et...”
	“Sen demokrasiyi bırak, seçim çevrene bak”
	Kapatmak yetmez, CHP’li siyasetçilere 10 yıl yasak da gerekir
	“Menderes Rusya’ya gidecek” haberi...
	“Tahkikat”ın “suçlu”ları: CHP ve “Bir kısım basın”
	Basın “aldatıyor”, “tahrif ediyor”, “emniyeti sarsıyor”
	Kim, ne, nerede, ne zaman, niçin, nasıl?..
	“Gerçek” belli, sıra “ceza”da...
	“İsnat, tahrik, komünistlik, gayrimeşruluk”
	“Lüzumlu göreceği bilcümle tedbir...”
	“Tahkikat”ın hangisi? Soruşturma mı? Araştırma mı?
	“Meclis araştırması”
	Eski kural da öyleydi
21
	Gayrimeşru olan, hangisi?
	İnönü: “Bir dehşet idaresi kurulacak”
	“Bu gayrimeşru bir darbedir”
	Samet Ağaoğlu: “İsyanı muhakeme ediyorsunuz”
	“Huzursuzluk, fısıltı, tezvir, kalp sıkışıklığı”
	“Anarşi temayülünü Meclis’e sokmak”
	İnönü: “Biz ihtilalden geldik, demokrasiye geçtik. Ya siz?..”
	“Son zamanların ihtilal modası”
	“... Ben de sizi kurtaramam”
	“Haksız isem ver mahkemeye”
	Oturumdaki olaylar
	“Paşa, seni elbette mahkemeye vereceğiz”
	... Ve komisyon kuruldu
22
	“Komisyon” mu, “encümen” mi?
	Üçü de hukukçu
	Yasaklar yağmuru
	Meclis’teki görüşmelerin haberlerine de yasak
	Ulus gazetesinin o geceki durumu
	Tebligatı beklerken
	Milletvekillerinin gazete dağıtıcılığı
23
	Ulus ve muhalefetin yasak baskısına direnişi
	Kızılay’daki 19 Nisan olayı
	“Ya ya ya, şa şa şa”
	Coplar ve “gözaltı”lar...
	Herkese yasak, encümene serbest
	Cümlenin önü
	Cümlenin arkası
	Kızılay’daki durum meğer neymiş?
	Gazete başlıkları
	20 Nisan’daki Meclis: Çelikbaş ile Bölükbaşı’na cezalar
	Kavgalar ve cezalar
	Bölükbaşı söz istiyor ama...
	Başkanın cevabı: “Savunmanızı yapın”
	Bölükbaşı’na da ceza
	“Hakaretamiz elfaz”a ceza...
24
	“Ya kalp para basarlarsa...”
	“Başlıkları kim kaleme alır?”
	Yetkisi var mı, yok mu?
	Grup yeniden devrede
	Sancar’ın talebi: “Daha fazla yetki”
	Menderes, Sancar’ı destekliyor
	“Sivil harp ilanı” ve “ihtilale davetiye”
	“Dokunulmazlıkları hemen kaldırılabilmeli”
	Yetkiden önceki altı gün
	“Kore”li muhalefet
	İnönü’ye gelen bir telgraf
	... Ve sonuç
25
	Bölükbaşı: “Amaç muhalefeti felç etmek”
	... Ve Yetki Kanunu
	Dört imzacı, dördü de “hukukçu”
	DP’nin olağanüstü yetkili “özel mahkeme”si
	Olmaz ama, varsayalım ki...
	Teklife karşı olan DP’liler...
	Menderes’e yapılan başvuru
	Meclis’teki acelecilik...
	Kanun teklifi gündemde ama, metni yok
	CHP’lilere hak veren DP’liler
	Bayar devreye girince...
	Yırcalı, Bayar ve Menderes’in karşısında...
	Ve 27 Nisan...
	Kubalı ve Tunaya’nın demeçleri...
	Güneşli havadan “dolu”lu havaya
	Meclis’in merdiven altında...
	Muhalefetin kaygısı: “Demokrasi elden gidiyor”
	“DP’den kırmızı oy veren çıkar mı?”
	CHP’nin hazırlığı...
	Yasaklı oturumun yasaklı tutanakları
26
	DP’deki fire yüzde 50’ye yakın
	Tahran gezisi tamamen iptal
	Feyzioğlu kürsüde
	“Yarasalar” ve “kargalar”
	İsmet İnönü kürsüde
	“Susturun şunu yahu, susturun”
	“Yüzde 96,6’yla seçim kazanmak...”
	“Türk milleti Kore milletinden daha az haysiyetli değildir”
	15 dakika yerine bir saat ara verseydi...
	Başbakan “hemen çıksın” diyor
	İnönü Meclis’ten çıkarılıyor
	Galiz mi, müstehcen mi, elfaz-ı tahkiriye mi?
	İkinci ara: On dakika yerine üç dakika
	Ceza yağmuru...
	Toplantıyı ertelemek yerine...
	“Polisler içeri, gazeteciler dışarı”
27
	Üçüncü ara: Beş dakika yerine 65 dakika...
	Ankara Palas’tan bakışla...
	Meclis içindeki arbede
	Film şeridi gibi...
	“İki kötü”den ikincisi...
	Resmen açık, fiilen kapalı oturum
	“Meclis’ten ebediyen çıkarılacaksınız”
	Meclis’ten gruba
	“Olmazsa intihar ederim”
	“Denize ilk girişteki ürperme”
	Bir istifa
	Meclis’teki görüşmelere yayın yasağı var ama...
	Matbaada sansür...
	Ve 28 Nisan Olayları...
	1960’ın gençleri ve hocaları
	O gece oluşan “görüş birliği”
28
	Kore ve Syngman Rhee
	İstanbul Üniversitesi’nde...
	İçeriye önce bir cip girdi...
	Dekan vekiline yumruk, rektöre el ense
	Rektör valiye götürülüyor
	Atlı polislerin hücumu
	Beyazıt’tan notlar...
	Hastanelerin durumu
	Ankara’da neler oldu?
	Ağaoğlu: “CHP kapatılsın”
	İçişleri Bakanlığı olayları tersyüz ediyor
	“Suç”lular: “Birçok partizan ve çapulcu”
	CHP’nin “parmak izi”ni arama merakı
	“Bu bedbahtlar...”
	Senatonun açıklaması
	Üniversitede derslere 15 gün ara
	Tahminler, söylentiler...
	Tesadüfen kurtuldular
	Çetin Altan’ın tek cümlelik yazısı...
29
	Teori ve pratik...
	Erdelhun’dan “kediye ciğer” benzetmesi...
	Fahri Özdilek’in ilk bildirisi
	Sıkıyönetimin encümene cevabı...
	Polis mi, asker mi?
	29 Nisan günü Ankara
	Vali, genel müdür, komutan, hepsi orada...
	Hukuk Fakültesi’ne gelen atlılar...
	Gazeteciler de hedefteydi
	Hukuk Fakültesi’ndeki son durum...
	Siyasal Bilgiler’deki bayrak töreni
	Hücum hazırlığı...
	DP Grubu’nun olağanüstü toplantısı
	Bakanın ilk konusu: Kubalı’yı cezalandırmak
	“Üniversitenin akıbeti...”
	Menderes: “Şamatalar, bağırmalar, çeteler”
	“Bir efsaneye gittik”
	Her taşın altında CHP
	“Kapatmak”, “içeri tıkmak”, “hususi mahkeme kurmak”
	“Onları kahr-ü tedmir ederiz”
	Mebuslar da sorguya çekilecek
	İçişleri Bakanı’nın gözüyle polisler ve öğrenciler
	“Hükümet bu itlerin dişini söksün”
	Atlar ve öğrenciler...
	Bahçedeki dört milletvekili
	Ateş nasıl açıldı?
30
	“Ölen hangi taraftan?”
	Yetkin: “Hükümet çekilmeli”
	“Serseriler, yağma heveslileri, kökü dışardaki tahrikçiler”
	“Başbakan nerede?”
	Menderes, Meclis’te değil grupta
	“Meclis, Meclis değil”
	“Cenaze onların değil”
	“BBC gündüz silahlı, gece külahlıdır”
	“Koreli muhalefet”e karşı önlem
	Ulus gazetesinde...
	29 Nisan’da İstanbul
31
	“Herkes yorgun ve bitap görünüyordu”
	Başgil: “Komisyon kurmak mümkün, Yetki Kanunu yanlış”
	“Tenkit zamanı değil, tenkil zamanıdır”
	“Tenkil”in anlamı
	Başgil’in Bayar’a anlattığı sahne
	Menderes: “Peki, ne yapalım?” Başgil: “İstifa edin”
	Bayar: “Öyle şey olmaz.” Menderes: “Ben istifa ederim...”
32
	555 K ve sonrası