Leibniz: What Kind of Rationalist?

گوتفرید ویلهلم لایب‌نیتسیکی از همکاران برجسته در بسیاری از زمینه‌های دانش بشری بود. تاریخ‌نگاری فلسفه او را «عقل‌گرا» خوانده است. اما این دقیقا به چه معناست؟ آیا او در ریاضیات و سیاست، در فیزیک و فقه، در مابعدالطبیعه و الهیات، در منطق و زبان شناسی، در فناوری و پزشکی، در معرفت شناسی و اخلاق، به همین معنا «خردگرا» است؟ مهم‌ترین ویژگی‌های «عقل‌گرایی» او، هر چه که باشد، چیست؟

برای اولین بار گروه برجسته‌ای از محققان لایب‌نیتس، که برخی به عنوان محققان برجسته و برخی دیگر در آغاز حرفه‌ای امیدوارکننده اذعان داشتند، متخصص در مهم‌ترین زمینه‌های مشارکت لایب‌نیتس در اندیشه و عمل انسانی، از آنها خواسته شد تا ماهیت عقل‌گرایی او را در هر یک از این حوزه‌ها توضیح دهند، تا تصویری جامع از آنچه که آن را شامل می‌شود، هم در جهت کلی آن ارائه کنند. و در ویژگی های خاص آن و در نهایت تنش های درونی آن.

فصل های کتاب حاصل بحث های فشرده در جریان یک کنفرانس بین المللی با محوریت موضوع عنوان این کتاب است و با توجه به این موضوع انتخاب شده است. سهم آنها در این موضوع آنها در بخش های سازمان یافته موضوعی دسته بندی شده اند. هیچ تلاشی برای پنهان کردن مناقشات زیربنای تفاسیر مختلف از «عقل گرایی» لایب نیتس - در هر حوزه خاص و به عنوان یک کل، صورت نگرفته است. برعکس، ویراستار قاطعانه بر این باور است که تنها از طریق انواع دیدگاه‌های تفسیری متضاد می‌توان ماهیت چند وجهی اثری با چنین عظمت و تنوعی مانند اثر لایب‌نیتس را آشکار کرد و آن‌طور که شایسته است درک کرد.

Gottfried Wilhelm Leibniz was an outstanding contributor to many fields of human knowledge. The historiography of philosophy has tagged him as a “rationalist”. But what does this exactly mean? Is he a “rationalist” in the same sense in Mathematics and Politics, in Physics and Jurisprudence, in Metaphysics and Theology, in Logic and Linguistics, in Technology and Medicine, in Epistemology and Ethics? What are the most significant features of his “rationalism”, whatever it is?

For the first time an outstanding group of Leibniz researchers, some acknowledged as leading scholars, others in the beginning of a promising career, who specialize in the most significant areas of Leibniz’s contributions to human thought and action, were requested to spell out the nature of his rationalism in each of these areas, with a view to provide a comprehensive picture of what it amounts to, both in its general drive and in its specific features and eventual inner tensions.

The chapters of the book are the result of intense discussion in the course of an international conference focused on the title question of this book, and were selected in view of their contribution to this topic. They are clustered in thematically organized parts. No effort has been made to hide the controversies underlying the different interpretations of Leibniz’s “rationalism” – in each particular domain and as a whole. On the contrary, the editor firmly believes that only through a variety of conflicting interpretive perspectives can the multi-faceted nature of an oeuvre of such a magnitude and variety as Leibniz’s be brought to light and understood as it deserves.