La secesión de los ricos

شبح جهان را تعقیب می کند و آن کمونیسم یا شورش توده ها نیست. بلکه جدایی نخبگان و به ویژه در درون آنها جدایی ثروتمندان است. این پدیده مبتنی بر اساسی ترین واقعیتی است که در دهه های اخیر رخ داده است: افزایش و تمرکز ثروت در دست یک اقلیت در سطح سیاره ای، هم در مراحل گسترش و هم در مراحل رکود. اصلاحات ماهیت سیاسی که توسط نخبگان از دهه 1980 ترویج شد، مالی شدن اقتصاد و انقلاب بی وقفه در فناوری های اطلاعات، ارتباطات و سازمان، باعث گسست گسترده و ایجاد پویایی جهانی شده است که نه تنها می تواند متنوع باشد، بلکه متضاد نیز باشد. مناطق مختلف در عین حال، اقلیت‌های مجلل دیدگاهی را تحمیل کرده‌اند که مشروعیت‌زدایی از قرارداد اجتماعی ضمنی را که از پایان جنگ جهانی دوم به اجرا در می‌آید، فرض می‌کند. دستور کار نئولیبرالی، امروز هژمونیک، که سطح حاکمیت سنتی دولت ها را مشروط می کند، کیفیت دموکراسی ها را ضعیف می کند و سطوح بی سابقه ای از بی ثباتی و تخریب مشاغل، فقر، محرومیت و اخراج حقوق شهروندی برای گروه های آسیب پذیر و وخامت ایجاد کرده است. شرایط زندگی برای اکثریت بلاتکلیفی، ناامنی و کناره گیری جوامع، طرف دیگر آن فرآیندهایی است که در اینجا مورد تحلیل قرار می گیرد. آنتونیو آرینو و خوان رومرو نابرابری‌های اجتماعی و پیامدهای آن را نه تنها در سطح جهانی، بلکه در اروپا و اسپانیا تحلیل می‌کنند و با مجموعه‌ای از تامل‌ها در مورد پارادوکس‌ها و چالش‌های جدید ارائه‌شده توسط این دوره جدید به پایان می‌رسند.

Un fantasma recorre el mundo, y no es el comunismo ni tampoco la rebelión de las masas. Se trata, más bien, de la secesión de las élites y, dentro de ellas, muy especialmente, la de los ricos. Este fenómeno se asienta sobre el hecho más fundamental que se ha producido en las últimas décadas: el incremento y la concentración de la riqueza en manos de una minoría a nivel planetario, tanto en las fases de expansión como en las de recesión. Las reformas de naturaleza política impulsadas por las élites desde los años ochenta, la financiarización de la economía y la incesante revolución de las tecnologías de la información, comunicación y organización, han provocado grandes desacoplamientos y creado dinámicas globales que pueden ser no sólo diversas sino opuestas, en distintas regiones. Al mismo tiempo, las minorías opulentas han impuesto una visión que supone la deslegitimación del contrato social implícito, vigente desde el final de la Segunda Guerra Mundial. La agenda neoliberal, hoy hegemónica, que condiciona el nivel de soberanía tradicional de los estados, empobrece la calidad de las democracias y ha producido niveles inéditos de precarización y destrucción de empleos, pobreza, exclusión y expulsión de los derechos de ciudadanía para grupos vulnerables y deterioro de las condiciones de vida para la mayoría. Incertidumbre, inseguridad y repliegue de las sociedades son la otra cara de esos procesos que aquí se analizan. Antonio Ariño y Juan Romero analizan las desigualdades sociales y sus consecuencias no sólo a nivel global, sino también europeo y español, y concluyen con un conjunto de reflexiones sobre las paradojas y los nuevos retos que presenta esta nueva época.