Handbuch Wissenschaftssoziologie

آیا علم نه تنها می تواند موضوعی برای نقد معرفتی و تحلیل تاریخی، بلکه برای جامعه شناسی نیز باشد؟ مدت ها گفته می شد: نه! این موضوع با رابرت ک. مرتون تغییر کرد: از آن زمان، جامعه‌شناسی علم به این پرسش پرداخته است که چگونه تولید، انتشار و اعتبار دانش امن امکان‌پذیر است.

مجموعه قابل‌توجهی از نظریه‌ها. و روش‌های مورد استفاده برای پاسخ به این سؤال موجود است، وجود آن را مدیون جامعه‌شناسی به‌عنوان رشته اصلی جامعه‌شناسی علم است - از طریق ادغام آن در تحقیقات علمی بین‌رشته‌ای و از طریق همکاری با رشته‌های همسایه، آن را غنی‌تر کرده است. چه گفتمان‌ها یا سیستم‌ها، چه سازمان‌ها یا نهادهای علمی، چه تعاملات با سیاست یا مردم، چه رسانه‌های جدید یا شیوه‌های جدید کار، چه فرهنگ‌های جاهلیت یا دانش فنی - همانطور که مقالات در کتاب راهنما برجسته می‌کنند، جامعه‌شناسی علم امروز است. اختصاص داده شده به این موضوعات و موضوعات دیگر قدرت تفکیک و تمایز بالا.

جامعه شناسی علم هم شرایط ناهمگون و هم اثرات دوسوگرای تولید، انتشار و اعتبار دانش تضمین شده و نیز ماهیت دانش محور فزاینده جامعه را به عنوان یک کل بررسی می کند. بنابراین شواهدی وجود دارد که امروزه می‌توان آن را به‌عنوان جامعه‌شناسی خط خطی با پتانسیل برای تشخیص‌های اجتماعی در نظر گرفت.

Kann Wissenschaft ein Gegenstand nicht nur für Erkenntniskritik und historische Analyse, sondern auch für die Soziologie sein? Lange hieß es: nein! Spätestens mit Robert K. Merton ändert sich dies: Seither beschäftigt sich eine Wissenschaftsso­ziologie mit der Frage, wie die Produktion, Verbreitung und Geltung gesicherten Wissens möglich sind.

Das erhebliche Inventar an Theorien und Methoden, das zur Beantwortung die­ser Frage zur Verfügung steht, verdankt sich der Soziologie als Heimatdisziplin der Wissenschaftssoziologie – angereichert hat sie es durch ihre Eingliederung in eine interdisziplinäre Wissenschaftsforschung sowie durch Kooperationen mit Nach­bardisziplinen. Ob Diskurse oder Systeme, ob Organisationen oder Institutionen der Wissenschaft, ob Interaktionen mit Politik oder Öffentlichkeiten, ob neue Me­dien oder neue Arbeitsweisen, ob Nichtwissens- oder Technowissenschaftskultu­ren – wie die Beiträge des Handbuchs schlaglichtartig zeigen, widmet sich die heutige Wissenschaftssoziologie diesen und weiteren Themen mit hoher Auflösungskraft und Differenzierung.

Die Wissen­schaftssoziologie untersucht sowohl die heterogenen Bedingungen und ambi­valenten Effekte der Produktion, Verbreitung und Geltung gesicherten Wissens als auch der zunehmenden Wissensbasierung der Gesellschaft insgesamt. Es spricht deshalb einiges dafür, dass sie heute als Bindestrichsoziologie mit gesellschaftsdia­gnostischem Potenzial betrachtet werden kann.