Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego

WYKAZ SKRÓTÓW I SKRÓTOW CÓW . . . . . 17

WPROWA DZENIE. . . . . 19
1. Przedmiot i cel opracowania. . . . . . 19
2. Trudności w ustaleniu konstytucyjnego paradygmatu rozumienia dobra wspólnego. . . . . 20
3. Kierunki przezwyciężenia trudności i główna linia argumentacji . . . . . 24
4. Struktura opracowania . . . . . . 27

I. Podstawowe rozstrzygnięcia terminologiczne . . . . 35
1. Trzy płaszczyzny dyskursu o dobru wspólnym. . . . . 35
2. Dobro wspólne jako wartość i zasada dobra wspólnego. . . . . . 38
3. Porządek konstytucyjny. . . . . 41
4. Grupa – społeczność – wspólnota. . . . . . 43

II. TRADYCJA IDEOWA . . . . . . 47
1. Tradycja a rozumienie kategorii konstytucyjnych . . . . . . 47
2. Wybór tradycji i jej elementów. . . . . . 49
3. Platon . . . . . 50
4. Arystoteles . . . . . 73
5. Stoicyzm. . . . . 89
6. Tomasz z Akwinu. . . . . 106
7. Nauka społeczna Kościoła katolickiego. . . . . 118
8. Tradycja klasyczna a współczesny komunitaryzm . . . . . 153
9. Podsumowanie. . . . . 157

III. DOBRO WSPÓLNE W POLSKIM KONSTYTUCJONALIZMIE I W PROJEKTACH KONSTYTUCJI. . . . . 161
1. Tradycja konstytucyjna. . . . . 161
2. Projekty konstytucji . . . . . 173

IV. DOBRO WSPÓLNE W ŚWIETLE PRAC KOMISJI KONSTYTUCYJNEJ I ZGROMADZENIA NARODOWEGO NAD PROJEKTEM KONSTYTUCJI Z 1997 R.. . . . . . 195
1. Uwagi wstępne. . . . . 195
2. Preambuła: „równi w prawach i w powinnościach wobec dobra wspólnego – Polski” . . . . . . 197
3. Artykuł 1 „Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli”. . . . . 199
4. Artykuł 25 ust. 3 – współdziałanie dla dobra człowieka i dobra wspólnego. . . . . 224
5. Artykuł 82 – obowiązek troski o dobro wspólne. . . . . . 240
6. Prace przygotowawcze nad artykułem 1 jako wyznaczające paradygmat rozumienia klauzuli dobra wspólnego i wysuwane trudności. . . . . 249

V. konstytucyjny paradygmat rozumienia dobra wspólnego i analiza zasady dobra wspólnego. . . . . 261
1. Paradygmatyczne rozumienie dobra wspólnego . . . . . . 261
2. Pochodne znaczenia konstytucyjnej kategorii „dobro wspólne” . . . . . . 262
3. Podstawowa formuła zasady dobra wspólnego. . . . . . 265
4. Rzeczpospolita jako korelat wzorca. . . . . . 267
5. Podstawowa formuła a dookreślenie „wszystkich obywateli”. . . . . 269
6. Zasada-norma i jej adresaci. . . . . . 273
7. Treść zasady dobra wspólnego . . . . . 276
8. Artykuł 1 jako przepis odsyłający – wyznaczenie kierunku dalszych analiz. . . . . . 289

VI. METAAKSJOLOGICZNE WALORY DOBRA WSPÓLNEGO. . . . . 295
1. Rozstrzygnięcia metaaksjologiczne i ich doniosłość dla systemu prawnego . . . . . 295
2. Metaaksjologiczna problematyka konstytucyjnej wartości dobra wspólnego. . . . . . 296
3. Wartość jako dobro czy jako czysta wartość?. . . . . 297
4. Prawnonaturalny charakter dobra wspólnego . . . . . . 307
5. Ogólnoteoretyczne konsekwencje rozstrzygnięć metaaksjologicznych. . 318
6. Proceduralne konsekwencje rozstrzygnięć metaaksjologicznych. . . . . 327
7. Podsumowanie. . . . . 333

VII. DOBRO WSPÓLNE A GODNOŚĆ ORAZ WOLNOŚCI I PRAWA CZŁOWIEKA – PROBLEM PIERWSZEJ WARTOŚCI KONSTYTUCYJNEJ I AKSJOLOGICZNEJ SPÓJNOŚCI KONSTYTUCJI . . . . . 335
1. Uwagi wstępne. . . . . 335
2. Problem spójności aksjologicznej. . . . . . 336
3. Jedna czy wiele wartości fundamentalnych?. . . . . . 337
4. Dobro wspólne czy godność człowieka?. . . . . 339
5. Typy pierwszeństwa. Wzajemne zależności między dobrem wspólnym a godnością. . . . . . 348
6. Dobro wspólne a koncepcja wolności oraz praw człowieka i obywatela. . . . . . 353
7. Argument nie wprost na rzecz klasycznego paradygmatu pojmowania dobra wspólnego. . . . . . 356
8. Podsumowanie. . . . . 357

VIII. ORZE CZNICTWO TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO A PARADYGMATYCZNE ROZUMIENIE DOBRA WSPÓLNEGO. . . . . . 359
1. Uwagi wstępne. . . . . 359
2. Treściowa determinacja elementów dobra wspólnego . . . . . . 364
3. Problemy z aplikacją paradygmatycznej koncepcji dobra wspólnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. . . . . 376
4. Paradygmatyczna koncepcja dobra wspólnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego . . . . . 392
5. Dlaczego dobro wspólne jest wspólne? . . . . . 410
6. Konkluzje – ku modelowi stosowania zasady dobra wspólnego. . . . . 427

UWAGI KOŃCOWE . . . . . 433
1. Podstawowe określenie dobra wspólnego. . . . . . 433
2. Obowiązki wobec dobra wspólnego . . . . . 433
3. Obywatele jako gospodarze państwa. . . . . 434
4. Dobro wspólne w sensie przedmiotowym a dobro wspólne w sensie podmiotowym . . . . . 434
5. Dobro wspólne a godność. . . . . 435
6. Wspólnotowy charakter dobra wspólnego. . . . . 435
7. Prawnonaturalny charakter dobra wspólnego . . . . . . 436
8. Dobro wspólne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego . . . . . . 437
9. Konstytucyjny test dobra wspólnego. . . . . 438
10. Wyjątkowość zasady dobra wspólnego. . . . . . 441

Źródł a. . . . . . 443
1. Prawo polskie . . . . . . 443
2. Prawo międzynarodowe i prawo Unii Europejskiej. . . . . . 453
3. Prawo innych państw . . . . . . 454
4. Kościół katolicki. . . . . . 454
5. Źródła starożytne i średniowieczne. . . . . . 457
Literatura pomocnicza. . . . . . 459

Skorowidze . . . . . . 477
1. Skorowidz sygnatur akt spraw przed Trybunałem Konstytucyjnym. . . . 477
2. Skorowidz osób. . . . . 479
3. Skorowidz rzeczowy . . . . . 484