Brücken der Mobilisierung: Soziale Relais und persönliche Netzwerke in Bürgerinitiativen gegen militärischen Tiefflug

اعتراضات و جنبش‌های اعتراضی به مسائل اجتماعی مربوط می‌شوند که افراد خاصی نسبت به آن احساس نگرانی و سرخوردگی می‌کنند. با این حال، همه شرایطی که به عنوان معضلات اجتماعی تلقی می شود، منجر به اعتراض و جنبش اعتراضی نمی شود. تاریخ پر است از نارضایتی های ناامید کننده ای که منجر به بسیج دسته جمعی افراد آسیب دیده نشده است. توماس اولهماخر در مطالعه زیر روی چنین موردی کار می کند. این مربوط به صدای تحریک‌کننده‌ای است که در مناطق خاصی از جمهوری فدرال آلمان در نتیجه تمرین‌های پروازی سطح پایین نظامی ایجاد می‌شود. اگرچه مزاحمت های قابل اندازه گیری فیزیکی در بسیاری از جوامع آسیب دیده یکسان یا بسیار مشابه هستند، تنها تعداد کمی از آنها جمعیت را برای اعتراض بسیج می کنند. چرا فقط در آنها؟ چرا در بقیه نه؟ از تجربه تحقیقات اعتراضی و جنبشی دریافتیم که شرایط مختلفی قبل از ایجاد واکنش های اجتماعی از محرومیت های ذهنی که خود را به عنوان جنبش های اعتراضی کوچک یا بزرگ نشان می دهند، نقش دارند. این گونه محرومیت ها را باید نتیجه مشکلات اجتماعی تفسیر کرد و با «بی عدالتی [رامس» (ویلیام گامسون) رسوایی کرد. از یک سو، برای توسعه همبستگی، افراد آسیب دیده باید به عنوان قربانی شناسایی شوند، و از سوی دیگر، اسناد علّی قابل قبول باید برای نشان دادن مقصرانی که می توان به عنوان نقاط حمله برای اقدامات جمعی به آنها دست یافت. برای اینکه چنین اقداماتی واقعاً انجام شود، همچنین لازم است متقاعد شود که مشارکت شخص نه تنها ضروری است، بلکه می تواند موفقیت آمیز نیز باشد. چنین برداشت‌ها، ایده‌ها و باورهایی را نمی‌توان به سادگی توسط خود افراد یا به اصطلاح «کارآفرینان جنبش» ابداع کرد، که سپس به‌عنوان تحریک‌کننده نیز مؤثر می‌شوند.

Proteste und Protestbewegungen haben etwas mit sozialen Problemen zu tun, von denen sich bestimmte Leute betroffen und frustriert fühlen. Nicht alle Umstände aber, die als soziale Probleme wahrgenommen werden, führen zu Protesten und Protestbewegungen. Die Geschichte ist voll von frustrierenden Übelständen, die nicht zu kollektiver Mobilisierung der Betroffenen geführt haben. Thomas Ohlemacher arbeitet in der folgenden Studie an solch einem Fall. Er betrifft den enervierenden Lärm, der in bestimmten Zonen der Bun­ desrepublik Deutschland durch militärische Tiefflugübungen entsteht. Obwohl die physikalisch meßbaren Belästigungen in vielen betroffenen Gemeinden gleich oder sehr ähnlich sind, mobilisiert sich nur in wenigen von ihnen die Bevölkerung zu Protestaktionen. Warum nur in ihnen? Warum in den anderen nicht? Aus den Erfahrungen der Protest- und Bewegungsforschung haben wir gelernt, daß eine Vielzahl von Bedingungen eine Rolle spielt, ehe sich aus subjektiven Deprivationen soziale Reaktionen entwickeln, die sich als kleine oder aber auch als große Protestbewegungen darstellen. Solche Deprivatio­ nen müssen als Ergebnis sozialer Probleme gedeutet und mit "injustice [rames" (William Gamson) skandalisiert werden. Dabei müssen einerseits, damit Solidarisierungen entstehen können, kollektiv Betroffene als Opfer festgestellt, andererseits über einleuchtende Kausalattribuierungen Schuldige markiert werden, die als Angriffspunkte kollektiver Aktionen erreichbar sind. Damit solche Aktionen tatsächlich entstehen, bedarf es zusätzlich der Über­ zeugung, daß das eigene Engagement nicht nur notwendig ist, sondern auch erfolgreich sein kann. Solche Wahrnehmungen, Vorstellungen und Überzeugungen lassen sich weder von den einzelnen selbst noch von sogenannten "Bewegungs unter- 14 Vorwort nehmern", die dann auch als Agitatoren wirksam werden, einfach erfinden.