Πανεπιστήμιο και φοιτητές στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα

[Εξώφυλλο]......Page 1
[Σελίδα τίτλου]......Page 7
Πρόλογος......Page 11
Νομοθεσία, πηγές......Page 19
Πρυτανικοί λόγοι......Page 20
Μέρος πρώτο: Προς την ίδρυση του Πανεπιστημίου......Page 25
Κεφάλαιο Α΄: Η προϊστορία του ελληνικού Πανεπιστημίου......Page 27
Κεφάλαιο Β΄: Η εκπαιδευτική πολιτική της Αντιβασιλείας......Page 43
Οι προτάσεις του Thiersch......Page 59
Τα πρώτα σχέδια......Page 65
Ελεύθερα πανεπιστημιακά μαθήματα......Page 79
Ο Κανονισμός του 1836......Page 84
Ο Κανονισμός του 1837......Page 90
Μέρος δεύτερο: Η λειτουργία του Πανεπιστημίου......Page 99
Τα εγκαίνια του Πανεπιστημίου......Page 101
Πανεπιστήμιο και ευεργετισμός......Page 107
Πίνακας 1: Προσφορές για την ανέγερση του Πανεπιστημίου......Page 110
Η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του Πανεπιστημίου......Page 116
Ιδεολογικοί προσανατολισμοί......Page 125
Πανεπιστημιακές αρχές......Page 135
Οργάνωση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης......Page 139
Οι πρώτοι καθηγητές......Page 145
Γεωγραφική προέλευση......Page 150
Τόπος σπουδών......Page 151
Το πρόβλημα της εκλογής και της μονιμότητας των καθηγητών......Page 155
Καθηγητικές έδρες και ιεραρχία......Page 162
Πίνακας 2: Το διδακτικό προσωπικό του Πανεπιστημίου......Page 166
Υφηγητές......Page 167
Πίνακας 3: Καθηγητές και υφηγητές του Πανεπιστημίου (διορισμοί)......Page 172
Πίνακας 4: Υφηγητές του Πανεπιστημίου......Page 174
Προϋποθέσεις εγγραφής......Page 177
Ο θεσμός των ακροατών......Page 182
Το φιλελεύθερο μοντέλο......Page 186
Οδηγοί σπουδών......Page 190
Προγράμματα μαθημάτων και φοίτηση......Page 204
Το πρόβλημα των συγγραμμάτων......Page 213
Πτυχιακές εξετάσεις και διπλώματα......Page 219
Εκπαιδευτικά τέλη......Page 227
Πίνακας 5: Εκπαιδευτικά τέλη φοιτητών (σε δραχμές)......Page 236
Υποτροφίες φοιτητών......Page 239
Πίνακας 6: Υπότροφοι φοιτητές στο Πανεπιστήμιο......Page 248
Κεφάλαιο Ε΄: Οι πρώτες φοιτήτριες στο Πανεπιστήμιο......Page 253
Σχέδια για ένα νέο Οργανισμό του Πανεπιστημίου......Page 261
Πανεπιστήμιο και κράτος......Page 266
Προτάσεις για την αναδιάρθρωση των σχολών......Page 271
Διδακτικό προσωπικό και έδρες......Page 276
Πίνακας 7: Προβλεπόμενες έδρες στα σχέδια Οργανισμού του Πανεπιστημίου......Page 278
Σπουδές και εξετάσεις......Page 285
Πειθαρχικά μέτρα......Page 295
Μέρος τρίτο: Η συγκρότηση του φοιτητικού σώματος......Page 299
Κεφάλαιο Α΄: Τα μητρώα φοιτητών και διπλωματούχων......Page 301
Η εξέλιξη των εγγραφών......Page 307
Πίνακας 8: Εγγραφές φοιτητών κατά έτη και σχολές......Page 308
Διάγραμμα 1: Εγγραφές φοιτητών κατά έτος......Page 312
Τόπος καταγωγής......Page 313
Πίνακας 9: Γεωγραφική προέλευση φοιτητών......Page 315
Ημεδαποί φοιτητές......Page 318
Πίνακας 10: Αναλογία ημεδαπών φοιτητών προς τον πληθυσμό της χώρας (στους 100.000 κατοίκους)......Page 321
Πίινακας 11: Αστική συγκέντρωση και φοιτητές στη δεκαετία του 1870......Page 322
Πίνακας 12: Αναλογία μαθητών Δημοτικών σχολείων και Ελληνικών προς τον πληθυσμό της χώρας (στους 10.000 κατοίκους)......Page 326
Πίνακας 13: Φοιτητές από τον νομό Κυκλάδων (στους 100.000 κατοίκους)......Page 327
[Χάρτης]: Γεωγραφική κατανομή των φοιτητών στη δεκαετία του 1880......Page 330
Αλλοδαποί φοιτητές......Page 334
Πίνακας 14: Φοιτητές από την Ήπειρο (1837-1890)......Page 337
Πίνακας 15: Φοιτητές από τη Μακεδονία (1837-1890)......Page 339
Πίνακας 16: Φοιτητές από τα νησιά του Αιγαίου (1837-1890)......Page 340
Το πρόβλημα της εθνικής ταυτότητας......Page 341
Γυμνασιακή προέλευση......Page 348
Πίνακας 17: Φοιτητές από Γυμνάσια του ελληνικού κράτους (1837-1890)......Page 351
Πίνακας 18: Φοιτητές από Γυμνάσια και άλλα σχολεία του ελληνισμού (1837-1890)......Page 352
Πίνακας 19: Καταγωγή φοιτητών που πήραν απολυτήριο από τα μεγαλύτερα Γυμνάσια του ελληνικού κράτους (1837-1890)......Page 355
Ηλικία εγγραφής......Page 356
Πίνακας 21: Ηλικία εγγραφέντων φοιτητών κατά εποχές......Page 358
Διάγραμμα 2: Ηλικία εγγραφής φοιτητών (1837-1890)......Page 360
Γενικές τάσεις......Page 363
Πίνακας 22: Κατανομή των φοιτητών κατά σχολές......Page 364
Διάγραμμα 3: Κατανομή των φοιτητών κατά σχολές......Page 365
Μετεγγραφές......Page 371
Πίνακας 23: Μετεγγραφές φοιτητών εγγραφέντων κατά τα έτη 1837-1890......Page 372
Πίνακας 24: Χρονική απόσταση μεταξύ εγγραφής και πρώτης μετεγγραφής......Page 375
Γεωγραφική προέλευση και επιλογή σχολών......Page 376
Πίνακας 25: Γεωγραφική κατανομή φοιτητών και επιλογή σχολής (1837-1890)......Page 378
Πίνακας 26: Γεωγραφική κατανομή και επιλογή σχολής ημεδαπών φοιτητών (1837-1890)......Page 379
Κεφάλαιο Δ΄: Οικονομική και κοινωνική κατάσταση των φοιτητών......Page 385
Πίνακας 27: Άξια οικογενειακής κτηματικής περιουσίας φοιτητών......Page 387
Πίνακας 28: Αξία οικογενειακής κτηματικής περιουσίας φοιτητών κατά σχολές (1837-1886)......Page 390
Πίνακας 29: Επάγγελμα πατέρα δείγματος φοιτητών (1872-1879, 1888)......Page 393
Εισαγωγικά......Page 403
Πίνακας 30: Αναλυτική κατάσταση διπλωματούχων του Πανεπιστημίου......Page 404
Εγγεγραμμένοι και διπλωματούχοι......Page 407
Πίνακας 33: Καταγωγή εγγεγραμμένων και διπλωματούχων......Page 410
Κατανομή των διπλωματούχων κατά σχολές......Page 412
Πίνακας 35: Εγγεγραμμένοι και διπλωματούχοι κατά σχολές (1837-1880)......Page 413
Πίνακας 36: Σχολές εγγραφής και διπλώματος (1837-1880)......Page 414
Πίνακας 37: Ημεδαποί και αλλοδαποί εγγεγραμμένοι και διπλωματούχοι κατά σχολές (1837-1880)......Page 415
Διάγραμμα 4: Εγγεγραμμένοι, διπλωματούχοι, διαρροές (1837-1880)......Page 417
Διάρκεια σπουδών......Page 425
Πίνακας 38: Διάρκεια σπουδών διπλωματούχων (εγγραφ. 1837-1880)......Page 427
Πίνακας 39: Διάρκεια σπουδών διπλωματούχων κατά περιοχές (εγγραφ. 1837-1880)......Page 429
Φοιτητικός και μαθητικός πληθυσμός......Page 431
Πίνακας 40: Φοιτητικός πληθυσμός......Page 432
Πίνακας 41: Αναλογία ημεδαπών φοιτητών και μαθητών κατώτερης εκπαίδευσης προς τον πληθυσμό της χώρας......Page 434
Διάγραμμα 5: Εγγραφές κατά έτος - Φοιτητικός πληθυσμός......Page 435
Πίνακας 42: Αναλογία φοιτητών Πανεπιστημίου και μαθητών κατώτερης εκπαίδευσης σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες......Page 436
Κριτική και εναλλακτικές προτάσεις......Page 444
Μέρος τέταρτο: Κινητοποιήσεις και συλλογικές δραστηριότητες......Page 453
Εισαγωγικά......Page 455
Η ρομαντική νεολαία......Page 459
Οι πρώτες φοιτητικές διαμαρτυρίες......Page 464
Τα Πυλαρινά......Page 469
Τα Μανούσεια......Page 477
Η συγκυρία του 1848......Page 490
Πατριωτικές εκδηλώσεις και πολιτική......Page 496
Τα Σκιαδικά......Page 502
Πίνακας 43: Κατηγορούμενοι για τα Σκιαδικά (10-11 Μαΐου 1859)......Page 508
Συλλογικές πρωτοβουλίες......Page 517
Η δυναμική της νεολαίας......Page 527
Πανεπιστημιακή φάλαγγα......Page 535
Έξαρση των φοιτητικών κινητοποιήσεων......Page 545
Η εφημερίδα Φοιτητής......Page 554
Προς την ανασύσταση της πανεπιστημιακής φάλαγγας......Page 561
Φοιτητική λέσχη και χειραγώγηση των φοιτητών......Page 577
Φοιτητικοί σύλλογοι......Page 590
Πανεπιστημιακά αιτήματα και συλλαλητήρια......Page 608
Για την τιμή της φοιτητικής νεολαίας......Page 615
Επίλογος......Page 629
Παραρτήματα......Page 635
Παράρτημα Α΄: Κατάλογος καθηγητών του Πανεπιστημίου (1837-1900)......Page 637
Παράρτημα Β΄: Ημεδαποί φοιτητές κατά επαρχία......Page 643
Πηγές και Βιβλιογραφία......Page 647
Νομοθεσία, συλλογές κειμένων......Page 649
Εκθέσεις υπουργών Παιδείας......Page 650
Σχέδια νόμου του Οργανισμού του Πανεπιστημίου και Εισηγητικές εκθέσεις......Page 651
Αφιερώματα στο Πανεπιστήμιο, βιογραφίες καθηγητών κ.ά.......Page 652
Γενικά έργα, Απομνημονεύματα, Ημερολόγια......Page 653
Λογοτεχνικά έργα, Χρονογραφήματα......Page 654
Εφημερίδες - περιοδικά......Page 655
Μελέτες, άρθρα, λόγοι......Page 656
Εικόνες......Page 673
2. Πρόσοψη του Πανεπιστημίου, αρχές 20ού αι. Επιστολικό δελτάριο.......Page 675
3. Tο παλιό Πανεπιστήμιο. Η οικία Σταματίου Κλεάνθη στην Πλάκα, οπού στεγάστηκε αρχικά το Πανεπιστήμιο. Χαρακτικό.......Page 676
4. Σχέδιο διατάγματος για την ίδρυση τριών σχολών (θεολογίας, Νομικής και Πολιτικών Επιστημών, Φιλοσοφίας και Φιλολογίας). 22 Ιουλίου/3 Αυγούστου 1835. Η πρώτη σελίδα.......Page 677
5. Σχέδιο διατάγματος για τη σύσταση Φιλολογικού Σχολείου με διευθυντή τον Κωνσταντίνο Ασώπιο, 27 Σεπτεμβρίου/9 Οκτωβρίου 1835.......Page 678
6. Tο διάταγμα για την ίδρυση του Πανεπιστημίου, 22 Απριλίου 1837. Μονόφυλλο.......Page 679
7. Μητρώο φοιτητών του Πανεπιστημίου. Εγγραφές φοιτητών κατά το πρώτο πανεπιστημιακό έτος (1837-38).......Page 680
8. Πρόγραμμα μαθημάτων του Πανεπιστημίου κατά το χειμερινό εξάμηνο του πανεπιστημιακού έτους 1837-38.......Page 681
9-10. «Εισιτήριον» του Μαρίνου Παπαδόπουλου Βρετού, φοιτητή της Φιλοσοφικής Σχολής (23 Οκτωβρίου 1846), και του Βασιλείου Δούκα, φοιτητή της Νομικής (23 Σεπτεμβρίου 1853).......Page 682
11. Αποδείξεις ακροάσεως μαθημάτων διαφόρων καθηγητών της Φιλοσοφικής Σχολής από τον Μαρίνο Παπαδόπουλο Βρετό κατά το πανεπιστημιακό έτος 1847-48. Η πρώτη σελίδα.......Page 683
12. Πιστοποιητικό έγγραφης στην Ιατρική Σχολή του φοιτητή Αλέξανδρου Κ. Ρεμπότη (22 Οκτωβρίου 1863) και ανανέωσης της εγγραφής του για τα πανεπιστημιακά έτη 1864-65 έως 1867-68. Δίφυλλο μεγάλου σχήματος.......Page 684
13. Εκκληση της «Επί των συνδρομών προς ανέγερσιν Ελλην. Πανεπιστημίου Επιτροπής» προς τους Έλληνες και φιλέλληνες, 25 Φεβρουαρίου 1839. Μονόφυλλο.......Page 685
14. Κατάλογος συνδρομητών από την Κωνσταντινούπολη για την ανέγερση του Πανεπιστημίου, Μάρτιος 1840. Η πρώτη σελίδα.......Page 686
15. Μητρώο διπλωματούχων του Πανεπιστημίου. Οι πρώτοι διδάκτορες της Νομικής Σχολής (1846-1853).......Page 687
16. Δημόσια «καθομολόγησις» των διδακτόρων της Ιατρικής Σχολής κατά την αναγόρευση τους, 16 Ιανουαρίου 1869. Μονόφυλλο.......Page 688
17. Διδακτορικό δίπλωμα Νομικής Σχολής του Ιωάννη Γ. Δυοβουνιώτη. 12 Ιουνίου 1858.......Page 689
18. Αποφοιτήριο του φοιτητή της Ιατρικής Σχολής Αντωνίου Γ. Λογοθέτη, 3 Ιουλίου 1859.......Page 690
19-20. Σελίδα τίτλου των φυλλαδίων: Οδηγίαι προς τους φοιτητάς (1838) και Οδηγός των φοιτητών (1857).......Page 691
21. Διαμαρτυρία φοιτητών και ακροατών του Θεόδωρου Μανούση, καθηγητή της γενικής ιστορίας, στην Πρυτανεία για την αποβολή από το Πανεπιστήμιο του Περικλή Ζαχόπουλου, λόγω της συμμετοχής του στα Μανούσεια, 9 Φεβρουαρίου 1848. Υπογράφεται από 62 φοιτητές. Η πρώτη και η δεύτερη σελίδα.......Page 692
22-23. Η πρώτη σελίδα από τον Κανονισμό της Λέσχης των Φοιτητών, που υποβλήθηκε στη Διοικητική Αστυνομία Αθηνών και Πειραιώς (2 Δεκεμβρίου 1859) για τη χορήγηση αδείας λειτουργίας, και δίπλα το διαβιβαστικό προς το υπουργείο Εσωτερικών (7 Δεκεμβρίου 1859).......Page 693
24. Εφημερίδα Φοιτητής, αρ. φύλλ. 2,5 Ιουλίου 1869. Κυκλοφόρησε από τον Ιούνιο ως τον Οκτώβριο του 1869.......Page 694
25. Εφημερίδα Εθνική Ελπίς, αρ. φύλλ. 3, 23 Αυγούστου 1892. Κυκλοφόρησε από τον Αύγουστο ως τον Σεπτέμβριο του 1892.......Page 695
26. Εφημερίδα Πανεπιστήμιον, αρ. φύλλ. 5, 16 Σεπτεμβρίου 1892. Κυκλοφόρησε από τον Σεπτέμβριο ως τον Οκτώβριο του 1892.......Page 696
27-28. Σελίδα τίτλου του Εσωτερικού Κανονισμού (1876) και του Στρατιωτικού Κανονισμού (1876) της Πανεπιστημιακής Φάλαγγας.......Page 697
29-30. Σελίδα τίτλου του φυλλαδίου του Γ. Αντωνόπουλου, Περί στρατιωτικής αγωγής (1881) και του Κανονισμού του Αρχαϊκού Φοιτητικού Συλλόγου (1892).......Page 698
31-32. Παλαιός και νέος φοιτητής, 1896. Σκίτσα Αιμ. Προσαλέντη.......Page 699
33. Φωτογραφία φοιτητών της Νομικής Σχολής με αφιέρωση στον καθηγητή τους Νικόλαο Σαρίπολο (30 Οκτωβρίου 1866). Αλμπουμίνα. Αποδίδεται στους Φ. Μαργαρίτη και I. Κωνσταντίνου.......Page 700
34. Φωτογραφία φοιτητών στη δεκαετία του 1870. Αλμπουμίνα του Πέτρου Μωραΐτη. Στην πάνω σειρά, έκτος από αριστερά ο Ιωάννης Α. Βαλαωρίτης, φοιτητής της Νομικής Σχολής στα χρόνια 1872-1877.......Page 701
35. Φωτογραφία φοιτητών στη δεκαετία του 1880. Από αριστερά, ο Αγησίλαος Αρτέμης, Γεώργιος Βαλαβάνης, ο Ιωάννης Αρσένης, ο Περικλής Ραυτόπουλος, ο Πέτρος Αποστολίδης (Παύλος Νιρβάνας) και ο Νικόλαος Σταματέλος, φοιτητές στο Πανεπιστήμιο μεταξύ 1881 και 1889. Καθιστός στο κέντρο ο Θεόδωρος Βελλιανίτης.......Page 702
37. Αναγνωστήριο φοιτητών της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου, 1896.......Page 703
39. Αίθουσα της φοιτητικής Λέσχης, 1896......Page 704
40. Φωτογραφία καθηγητών και φοιτητών του φυσικού και μαθηματικού τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής, 1900. Στη δεύτερη σειρά, τρίτος από αριστερά ο καθηγητής Κων. Μητσόπουλος και αριστερά του οι καθηγητές Αναστάσιος Χρηστομάνος, Τιμολέων Αργυρόπουλος, Νικόλαος Αποστολίδης, Σπυρίδων Μηλιαράκης.......Page 705
41. Φωτογραφία καθηγητών και φοιτητών της Φυσικομαθηματικής Σχολής, 1905. Στην πρώτη σειρά καθιστοί ο καθηγητής Αναστάσιος Χρηστομάνος στο κέντρο και αριστερά του οι καθηγητές Τιμολέων Αργυρόπουλος και Δημήτριος Αιγινίτης.......Page 706
Κατάλογος πινάκων και διαγραμμάτων......Page 707
Κατάλογος εικόνων......Page 709
Ευρετήριο......Page 713
[Σημείωση]......Page 714
Α......Page 715
Β......Page 716
Γ......Page 717
Δ......Page 718
Ε......Page 719
F......Page 720
Ι......Page 721
Κ......Page 722
Λ......Page 724
Μ......Page 725
Ν......Page 726
Π......Page 727
Ρ......Page 729
Σ......Page 730
Τ......Page 732
Φ......Page 733
Z......Page 734
Summary......Page 735
Περιεχόμενα......Page 739
Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας, Δημοσιεύματα......Page 743
[Εξώφυλλο]......Page 748