Zwischen „Nebenwiderspruch“ und „revolutionärem Entwurf“: Emanzipatorische Potenziale sozialdemokratischer Frauenpolitik 1945–1949

لنگر انداختن ماده 3 II GG "زن و مرد از حقوق برابر برخوردارند" بدون شک مهمترین رویداد سیاسی زنان در دوره بلافاصله پس از جنگ است. اما اهدافی که قهرمانان استانداردسازی در شورای مجلس دنبال می کردند چه بود؟ تنش بین هنجار قانون اساسی حقوق برابر و واقعیت اجتماعی جمهوری فدرال آلمان که تا به امروز ادامه داشته است، نقطه شروع این مطالعه را تشکیل می دهد. سوسیال دموکرات دکتر. مجاز الیزابت سلبرت اصطلاح "نقض دائم قانون اساسی" را برای توصیف این تنش ابداع کرد. او یکی از شناخته‌شده‌ترین نمایندگان سیاست زنان سوسیال دموکرات در دوران پس از جنگ است و به عنوان مدافع بزرگ حقوق برابر شناخته می‌شود. با این حال، تاکنون توجه چندانی به موقعیت سیاسی حزبی وی نشده است. در عوض، به نظر می رسد تنش بین هنجار و واقعیت به طور مشابه به درک سوسیال دموکراسی قابل انتقال است. این حزب به عنوان حزبی تلقی می شود که بر پرچم ها و برنامه های خود برابری نوشته است، اما در همه حال شکافی بین برنامه و واقعیت نشان داده است. از سوی دیگر، توصیفات سوسیال دموکرات های مسن تر و پرونده های دفتر زنان در دفتر اجرایی حزب SPD به وضوح نشان می دهد که الیزابت سلبرت یک مبارز تنها برای حقوق زنان در درون حزب نبوده است. در عوض، بحث در مورد مسائل معاصر این ظن موجه را ایجاد می کند که پتانسیل رهایی بخش سیاست زنان سوسیال دمکراتیک در دوره پس از جنگ - مشابه این تز که تجربه پس از جنگ در حوزه خصوصی زنده است - در برابر "دائمی" مقاومت می کند. نقض قانون اساسی». این کتاب به تحلیل مواضع سیاست زنان سوسیال دموکرات در دوره پس از جنگ می پردازد و هدف آن همه کسانی است که می خواهند شکاف بین هنجارهای قانون اساسی و واقعیت قانون اساسی را پر کنند.

Die Verankerung von Art. 3 II GG „Männer und Frauen sind gleichberechtigt“ ist zweifelsohne das bedeutendste frauenpolitische Ereignis der unmittelbaren Nachkriegszeit. Welche Ziele aber verfolgten die Protagonistinnen der Normgebung im Parlamentarischen Rat? Das bis heute fortbestehende Spannungsverhältnis zwischen der Verfassungsnorm der Gleichberechtigung und der gesellschaftlichen Wirklichkeit der Bundesrepublik Deutschland bildet den Ausgangspunkt dieser Untersuchung. Die Sozialdemokratin Dr. jur. Elisabeth Selbert prägte für dieses Spannungsverhältnis den Ausdruck des „Verfassungsbruchs in Permanenz“. Sie ist eine der bekanntesten Vertreterinnen sozialdemokratischer Frauenpolitik der Nachkriegszeit und gilt als die große Anwältin der Gleichberechtigung. Ihre eigene parteipolitische Verortung aber fand bisher nur wenig Beachtung. Das zwischen Norm und Wirklichkeit bestehende Spannungsverhältnis scheint vielmehr analog auch auf die Wahrnehmung der Sozialdemokratie übertragbar. Sie gilt als die Partei, die die Gleichberechtigung zwar auf ihre Fahnen und in ihre Programme schrieb, zu allen Zeiten aber eine Kluft zwischen Programmatik und Realität erkennen ließ. Schilderungen älterer Sozialdemokratinnen und der Aktenbestand des Frauenbüros beim Parteivorstand der SPD belegen demgegenüber eindrücklich, dass Elisabeth Selbert innerhalb der Partei keine Einzelkämpferin für Frauenrechte war. Aus der Diskussion zeitgenössischer Themen ergibt sich vielmehr der begründete Verdacht, dass emanzipatorische Potenziale sozialdemokratischer Frauenpolitik der Nachkriegszeit – analog der These vom Fortleben der Nachkriegserfahrung im Privaten – dem „Verfassungsbruch in Permanenz“ widerstanden. Dieses Buch analysiert die Positionen sozialdemokratischer Frauenpolitik der Nachkriegszeit und richtet sich an all diejenigen, die die Kluft zwischen Verfassungsnorm und -wirklichkeit zu überwinden wünschen.