Umwelterziehung in der Schule: Zwischen Anspruch und Wirksamkeit

پس از بررسی وضعیت آموزش محیط زیست در سیستم مدارس عمومی در دو مطالعه سراسری (Eulefeld, Bolscho, Rost & Seybold, 1988; Eulefeld, Bolscho, Rode, Rost & Seybold, 1993) مطالعه ای انجام شد. به نمایندگی از وزیر آموزش و تحقیقات فدرال، سومین مطالعه سراسری در مورد آموزش محیط زیست در سال 1996 انجام شد که صرفاً در مورد ارزیابی نبود، بلکه در مورد تجزیه و تحلیل اثرات احتمالی آموزش زیست محیطی از جانب دانش آموزان بود. کدام اثرات را می توان از مدرسه انتظار داشت یا در کوتاه مدت در چارچوب یک بررسی پرسشنامه اندازه گیری کرد؟ عنوان این جلد حاکی از آن است که ادعای آموزشی آموزش محیط زیست و اثربخشی قابل اندازه گیری آن متفاوت است. مطمئناً نمی توان انتظار داشت که آموزش محیطی مدرسه به طور مستقیم بر اقدامات دانش آموزان به روشی قابل اندازه گیری تأثیر بگذارد. این احتمالاً هدف آموزشی اشتباهی خواهد بود. به همان اندازه که رفتار و کنش دوستدار محیط زیست مطلوب است، مدرسه نمی تواند و نباید هدف برانگیختن یا تحریک برخی رفتارهای مشخص در دانش آموز را داشته باشد. با این حال، مدرسه می تواند پیش نیازهایی را که باید برآورده شود تا دانش آموزان به شیوه ای دوستدار محیط زیست رفتار کنند، ارائه دهد. به همین دلیل، ما در این مطالعه سعی کردیم ویژگی های خاصی از آموزش محیط زیست مدرسه را با پیش نیازهای انگیزشی برای کنش محیطی مرتبط کنیم. ب- توجه ویژه ای به آموزش محیط زیست در نتیجه مشارکت آنها در طرح های آزمایشی شد. این گزارش اطلاعات دقیقی در مورد نتایج ارائه می‌کند و همچنین نشان می‌دهد که اثبات اثرات مورد انتظار به دلیل طراحی مطالعه در کجا دشوار بود.

Nachdem in zwei bundesweiten Studien der Stand der Umwelterziehung im allgemeinbildenden Schulwesen untersucht worden war (Eulefeld, Bolscho, Rost & Seybold, 1988; Eulefeld, Bolscho, Rode, Rost & Seybold, 1993), fand im Auftrag des Bundesministers für Bildung und Forschung im Jahr 1996 eine dritte bundesweite Studie zur Umwelterziehung statt, bei der es nicht nur um eine Bestandsaufnahme, sondern auch um eine Analyse der möglichen Wirkungen von Umwelterziehung auf Seiten der Schüler ging. Welche Wirkungen kann man von Schule erwarten bzw. im Rahmen einer Fragebogenerhebung auch kurzfristig messen? Der Titel des vorliegen­ den Bandes suggeriert, daß der pädagogische Anspruch von Umwelterzie­ hung und ihre meßbare Wirksamkeit auseinander klaffen. Man kann sicher­ lich nicht erwarten, daß schulische Umwelterziehung direkt das Handeln der Schüler in einer meßbaren Weise beeinflußt. Das wäre auch wohl das päda­ gogisch falsche Ziel. So wünschenswert umweltgerechtes Verhalten und Handeln auch ist, Schule kann und darf nicht das Ziel haben, bestimmte kon­ krete Verhaltensweisen beim Schüler hervorzurufen oder auszulösen. Schule kann aber die Voraussetzungen vermitteln, die gegeben sein müssen, damit Schüler sich umweltbewußt verhalten. Aus diesem Grund haben wir in der Studie versucht, bestimmte Merkmale schulischer Umwelterziehung mit den motivationalen Voraussetzungen von Umwelthandeln in Verbindung zu brin­ gen. Dabei haben wir den "normalen" Umweltunterricht untersucht, wie auch Schulklassen aus Schulen, in denen z. B. infolge ihrer Einbindung in Modell­ versuchsprogramme besonderes Augenmerk auf Umweltbildung gelegt wurde. Der vorliegende Bericht gibt detaillierte Auskunft über die Ergebnisse und zeigt auch, wo es aufgrund der Anlage der Studie schwer war, erwartete Wirkungen nachzuweisen.