Ostateczne wyjaśnienia wszechświata

TREŚĆ
PRZEDMOWA.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..9
Rozdział 1: Ostateczne wyjaśnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.  Zrozumieć rozumienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2.  Totalitaryzm metody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
3.  Modele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
4.  Zasady antropiczne i inne wszechświaty . . . . . . . . . . . . . . . . 19
5.  Stworzenie wszechświata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
CZĘŚĆ I:  MODELE
Rozdział 2: Kłopoty z wiecznością wszechświata . . . . . . . . . . . . . . 25
1.  Wieczność i nieskończoność wszechświata . . . . . . . . . . . . . . 25
2.  Hipoteza śmierci cieplnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
3.  Pierwszy model Einsteina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
4.  Wszechświat i filozofia  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
5.  Rozszerzająca się pustka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
6.  Kryzys filozofii Einsteina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Rozdział 3: Wszechświat cykliczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
1.  Problem początku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
2.  Wszechświaty oscylujące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
3.  Twierdzenie o powrotach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
4.  Wszechświaty Tolmana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
5.  Twierdzenie Tiplera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
6.  Osobliwości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Rozdział 4: Zapętlony Kosmos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
1.  Wizje zamkniętego czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
2.  Wszechświat Kurta Gödla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
3.  Propozycja Gotta i Liego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
4.  Przyczynowość i czas  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
5.  Globalny czas i fizyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
6.  Piana czasoprzestrzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Rozdział 5: Nieustanne stwarzanie przeciw początkowi  . . . . . . . 1 61
1.  Od stanu statycznego do stacjonarnego . . . . . . . . . . . . . . . 161
2.  Narodziny nowej kosmologii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
3.  Wszechświat Bondiego i Golda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
4.  Wszechświat Hoyle’a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
5.  W ogniu dyskusji  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
6.  Zmierzch kosmologii stanu stacjonarnego . . . . . . . . . . . . . . 170
7.  Kreacja i lepkość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Rozdział 6: Coś z prawie niczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
1.  Problem horyzontu i problem płaskości  . . . . . . . . . . . . . . . 177
2.  Mechanizm inflacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
3.  Scenariusz inflacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
4.  Kilka uwag krytycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Rozdział 7: Kwantowe stworzenie wszechświata  . . . . . . . . . . . . . 187
1.  Od inflacji do kreacji  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
2.  Wszechświat z fluktuacji próżni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
3.  Falowa funkcja wszechświata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
4.  Całkowanie po drogach  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
5.  Uwagi krytyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
CZĘŚĆ II:  ZASADY ANTROPICZNE I INNE WSZECHŚWIATY
Rozdział 8: Zasady antropiczne  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
1.  Kompleks marginesu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
2.  Epoka człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
3.  Referat Cartera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Rozdział 9: Dobór naturalny w populacji wszechświatów  . . . . . . 109
1.  Wieloświat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
2.  Naturalna selekcja wszechświatów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
3.  Logika sytuacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
4.  Uwagi krytyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
5.  Czy życie jest tańsze od małej entropii? . . . . . . . . . . . . . . . 115
6.  O falsyfikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116Rozdział 10: Zasady antropiczne i teorie wszystkiego . . . . . . . . . 119
1.  Dążenie do jedności  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
2.  Czy można zmieniać strukturę wszechświata? . . . . . . . . . 121
3.  Sztywne struktury  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
4.  Wyobraźnia i racjonalizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
5.  Nasz antropocentryzm? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
Rozdział 11: Metafizyki zasad antropicznych . . . . . . . . . . . . . . . . 127
1.  Trzy filozoficzne postawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
2.  „Wszechświat uczestniczący” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
3.  Tworzenie własnej historii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
4.  Ile swoich kopii ma czytelnik? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
5.  Fałszywa alternatywa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Rozdział 12: Zakłopotanie Tegmarka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
1.  Inne wszechświaty w filozofii i fizyce matematycznej . . . . 137
2.  Domeny i wszechświaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
3.  Żonglerka prawdopodobieństwami . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
4.  Apologia wieloświata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
CZĘŚĆ III: STWORZENIE WSZECHŚWIATA
Rozdział 13: Pęd ku zrozumieniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Rozdział 14: Metafizyka i teologia stworzenia . . . . . . . . . . . . . . . 155
1.  Idea stworzenia w Starym Testamencie . . . . . . . . . . . . . . 155
2.  Greckie zmagania z genezą wszechświata . . . . . . . . . . . . 158
3.  Chrześcijańska teologia stworzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
4.  Orygenes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
5.  Augustyn  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Rozdział 15: Stworzenie i odwieczność wszechświata . . . . . . . . . 169
1.  Kryzys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
2.  Sytuacja problemowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
3. 
Contra murmurantes... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
172
Rozdział 16: Spory o wszechmoc Boga. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
1.  Dwukierunkowe pytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
2.  Dylematy bożej wszechmocy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
3.  Od klasyfikacji do matematyczności . . . . . . . . . . . . . . . . 180Rozdział 17: Świat Newtona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
1.  Uzupełnienie do „Principiów” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
2.  Matematyczny plan stworzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
3.  Fizyko-teologia i koncepcja stworzenia . . . . . . . . . . . . . . 189
4.  Wpływ Newtona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Rozdział 18: Świat Leibniza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
1.  Newton i Leibniz  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
2.  Gdy Bóg liczy i zamyśla... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
3.  Tajniki Bożego rachunku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
4.  Czas i przestrzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
5. Przyczynowość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
Rozdział 19: Osobliwość początkowa i stworzenie świata . . . . . 205
1.  Pytanie o ewolucję i jej początek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
2.  Czas i jego początek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
3.  Kłopoty z osobliwością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
4.  Metodologiczne przestrogi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
5.  Wielki Ślad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
Rozdział 20: Stworzenie i ewolucja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
1.  Dwa zawłaszczenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
2.  Hiperprzestrzeń życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
3.  Prawdopodobieństwo i przypadek . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
4.  Bóg i przypadek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
Rozdział 21: Pytanie Leibniza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
1.  Katalog wyjaśnień R.L. Kuhna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
2.  Pytanie Leibniza  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
3.  Efekt domina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
4.  Istnienie wszechświata a reguły języka . . . . . . . . . . . . . . . 229
5.  Prawdopodobieństwo niczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
6.  Brutalny fakt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
EPILOG: LEKCJA PSEUDO-DIONIZEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243