Morire di democrazia. Tra derive autoritarie e populismo

اکنون آشکار است که تقریباً همه دموکراسی‌های اصلی نماینده امروز در بحران هستند. در سال‌های اخیر هزینه‌های سیاست افزایش یافته است: در ایالات متحده لابی‌های اقتصادی برنده مبارزات انتخاباتی را تعیین می‌کنند و در ایتالیا رسوایی بازپرداخت وجوه به احزاب سیاسی اخیراً به راه افتاده است. جهانی شدن اقتصاد و امور مالی، حاکمیت دولت های ملی را کاهش داده است و سیاستمداران دیگر قادر به عمل به وعده های قبل از انتخابات نیستند. فن‌آوری‌های جدید کدهای رفتاری جدیدی را بر سیاستمداران تحمیل کرده‌اند که در آن تصویر به عنصری ضروری برای دستیابی به قدرت تبدیل شده است که اغلب به ضرر اخلاق خدمات عمومی است. بی‌اعتباری سیاست، حضور تهاجمی قوه قضائیه را در زندگی عمومی ایجاد کرده است و موانعی را، هرچند ناقص، که قوه قضائیه را از مقننه و مجریه جدا می‌کرد، از بین برده است. در زیر پرچم وعده دادن بدون توانایی حفظ، رابطه بین دموکراسی و سیاست خارجی نیز تغییر کرده است و دوز خوبی از ریاکاری مداخلات نظامی و \"بشردوستانه\" و توافقات صلح متعاقب آن را متحد می کند. بحران امروز دموکراسی یادآور آستانه جنگ بزرگ است که پس از آن به تولد دولت های استبدادی و تمامیت خواه منجر شد. اما آیا دموکراسی‌های نماینده امروز می‌توانند مقاومت کنند و در برابر گرایش‌های استبدادی یا پوپولیستی تسلیم نشوند؟

Che quasi tutte le maggiori democrazie rappresentative siano oggi in crisi è ormai evidente. Negli ultimi anni i costi della politica sono esplosi: negli Stati Uniti le lobby economiche decidono il vincitore delle campagne elettorali e in Italia è recentemente scoppiato lo scandalo dei rimborsi ai partiti. La globalizzazione dell’economia e della finanza ha ridotto la sovranità degli Stati nazionali e i politici non sono più in grado di mantenere le promesse fatte prima delle elezioni. Le nuove tecnologie hanno imposto ai politici nuovi codici di comportamento, in cui l’immagine è diventata un elemento indispensabile per raggiungere il potere, spesso a scapito di un’etica del servizio pubblico. Il discredito della politica ha prodotto un’invasiva presenza della magistratura nella vita pubblica, erodendo le paratie, sia pure imperfette, che separavano il potere giudiziario da quello legislativo ed esecutivo. All’insegna del promettere senza poter mantenere, sono cambiati anche i rapporti fra democrazia e politica estera e una buona dose di ipocrisia accomuna gli interventi militari, e «umanitari», e i successivi accordi di pace. La crisi odierna della democrazia ricorda quella della vigilia della Grande guerra, che sfociò poi nella nascita degli Stati autoritari e totalitari. Ma oggi le democrazie rappresentative riusciranno a resistere e a non cedere a derive autoritarie o populiste?