Moderne Identität und Gesellschaft: Theorien und Konzepte

هویت به موضوعی غالب در علوم اجتماعی و همچنین در بحث سیاسی دهه 1990 تبدیل شده است. دلایل بیش از حد کافی برای این موضوع وجود داشته و دارد. پایان نظم دوقطبی سیاست جهانی و سوسیالیسم واقعی موجود در اروپا، به قولی، زمینه را از زیر مؤثرترین نمادهای هویتی کوتاه کرده است. نیاز به بازتعریف تصویر افراد، گروه ها و ملت ها از خود، یک روند تاریخی طولانی است - رهایی بخش اما دردناک. اروپا نه تنها از هم پاشیدگی ایدئولوژی ها، بلکه دولت ها، ملت ها، جوامع و جوامع و در نتیجه بازگشت خشونت نظامی را تجربه می کند که دیگر امکان پذیر نبود. به‌نظر می‌رسد به‌جای اینکه دموکراسی‌های آزاد بدون مشکل در پی پیروزی جهانی اقتصاد بازار توسعه پیدا کنند، یک رنسانس واقعی نژادپرستی، خشونت پدرسالارانه، ملی‌گرایی و مذاهب بنیادگرا وجود دارد. همانطور که W. Lepenies بیان کرد، ما وارد عصر تجدید نظرها و هویت های جدید شده ایم. نه تنها مرزهای ژئوپلیتیکی در حال جابجایی هستند، بلکه محدودیت های سنتی تعیین سرنوشت ملی و چارچوب ادراک شخصی از خود نیز در حال تغییر هستند. واکنش ضروری به این تحولات فاجعه آمیز که هنوز عمق و پیامدهای آن قابل پیش بینی نیست، شدت فزاینده بحث علمی در موضوعاتی مانند ساخت هویت ملی و پدیده عرفی شدن، مبانی اخلاقی جامعه و اشکال است. خطر اجتماعی، در مورد پیش نیازهای یکپارچگی اجتماعی و از هم گسیختگی ارتباطات جمعی، در مورد راه های خودیابی شخصی، اشکال فردگرایی و روحیه جامعه.

Identität ist zu einem dominierenden Thema der gesellschaftswissenschaftli­ chen, aber auch der politischen Debatte der neunziger Jahre geworden. An­ lässe dafür gab und gibt es mehr als genug. Das Ende der bipolaren Ordnung der Weltpolitik und des real existierenden Sozialismus in Europa hat den wirksamsten Identitätsfigurationen gleichsam den Boden entzogen. Die fäl­ lige Neudefinition des Selbstverständnisses von Individuen, Gruppen und Nationen ist ein langwieriger historischer Prozeß - befreiend, aber auch schmerzlich. Europa erlebt den Zerfall nicht nur von Ideologien, sondern von Staaten, Nationen, Gesellschaften und Gemeinschaften und in deren Gefolge die nicht mehr für möglich gehaltene Rückkehr der kriegerischen Gewalt. Statt daß sich im Gefolge des weltweiten Sieges der Marktwirtschaft pro­ blemlos freiheitliche Demokratien bilden, scheint es eine wahre Renaissance des Rassismus, der patriarchalischen Gewalt, des Nationalismus und der fun­ damentalistischen Religionen zu geben. Wir sind - wie W. Lepenies feststellte - in ein Zeitalter der Revisionen und der neuen Identitätsfindungen eingetreten. Es werden nicht nur geopolitische Grenzen verschoben, sondern auch die traditionellen Begrenzungen der na­ tionalen Selbstbestimmung und die Rahmen der personalen Selbstwahrneh­ mung. Eine notwendige Reaktion auf diese umstürzenden Entwicklungen, deren Tiefe und Folgen heute noch nicht abzusehen sind, ist die wachsende Intensität der wissenschaftlichen Diskussion über Themen wie die Konstruk­ tion nationaler Identität und das Phänomen der Entsäkularisierung, über die ethischen Grundlagen der Gesellschaft und Formen des gesellschaftlichen Risikos, über die Voraussetzungen der gesellschaftlichen Integration und des Zerfalls gemeinschaftlicher Zusammenhänge, über Wege der persönlichen Selbstfindung, Formen des Individualismus und Gemeinsinns.