La vita segreta dei semi

اگر قلب سیب، به قول یک ضرب المثل ولزی، باغی نامرئی را احاطه کند، بیایید تصور کنیم که این بستر عظیمی که - به گفته هنری ثورو - زمین در انبار است، چه گنجینه هایی دارد. در مورد دانه‌ها، علم و فانتزی با هم رقابت می‌کنند، اما به نظر می‌رسد اولی دست برتر را دارد: رمان‌های گوتیک و ماجراجویی، توطئه‌های عاشقانه، درام‌های اعتماد خیانت‌شده نمی‌توانند با مهارت‌های جسارت‌آمیز و فریب‌کاری که فریبنده‌های آن‌ها هستند، برابری کنند. دانه هایی که آنها از زمان های بسیار دور در زندگی تکاملی خود ثابت کرده اند. به افتخار جاناتان سیلورتاون است که می‌داند چگونه ما را با رویدادهای نامعلوم میراث ژنتیکی، جنین‌ها، سموم، شکارچیان، عطرها، پروازها، رنگ‌ها، که حتی استعاره‌های رایج و کاربردهای ادبی را شفاف می‌کند، شگفت‌زده و مسحور کند. بنابراین می آموزیم که چگونه لاک پشتی که در Furore اثر جان اشتاین بک دانه های جو را از پوسته خود می ریزد با استراتژی پراکندگی گیاه مطابقت دارد. و وقتی انجیر می‌خوریم، دیگر نمی‌توانیم رابطه خارق‌العاده‌ای را که میلیون‌ها سال پیش، بین گل آذین گوشتی باز نشده (میوه، برای ما) و عوامل گرده‌افشان آن، زنبورهای چند میلی‌متری آغاز شد، نادیده بگیریم. که به بذرها در عوض، پذیرایی از تخم های خود را در اتاقک های مخصوص لارو دریافت می کنند. دانه‌های غیرقابل لمس یا مجسمه‌ای، خفته برای هزاران سال یا جوانه زدن در یک لحظه، بالدار یا پر از چربی، اشتهاآور یا کشنده، عوامل تمدن و اجتماعی هستند. کتاب سیلورتاون ما را با موجودیت جوانه‌ای آشنا می‌کند که رژیم‌های غذایی ما را مزه می‌کنند، که در پارک‌های ما مزه دار است و داروسازی ما را غنی می‌کند.

Se il cuore di una mela racchiude un frutteto invisibile, come recita un proverbio gallese, proviamo a immaginare quali scrigni di tesori abbia in serbo quell’enorme semenzaio che – secondo Henry Thoreau – è la terra. Nel caso dei semi scienza e fantasia gareggiano, ma la prima sembra avere la meglio: romanzi gotici e d’avventura, trame amorose, drammi della fiducia tradita non riuscirebbero a eguagliare gli ardimenti, l’abilità di raggiro, le seduzioni di cui i semi hanno dato prova, fin da tempi remotissimi, nella loro vita evolutiva. È merito di Jonathan Silvertown saperci stupire e incantare con vicende insospettate di corredi genetici, embrioni, veleni, predatori, fragranze, voli, colori, che rendono trasparenti anche metafore comuni e usi letterari. Apprendiamo così come la tartaruga che in Furore di John Steinbeck lascia cadere dal guscio semi di avena ottemperi a una strategia di dispersione della pianta. E quando mangeremo un fico, non potremo più ignorare lo straordinario rapporto, iniziato milioni di anni fa, tra l’infiorescenza carnosa non dischiusa (il frutto, per noi) e i suoi agenti impollinatori, delle vespe di pochi millimetri, che accedono ai semi ricevendo in cambio ospitalità per le proprie uova in apposite camere larvali. Impalpabili o scultorei, sopiti per millenni o germoglianti in un baleno, alati o zavorrati di grassi, appetitosi o letali, i semi sono fattori di civilizzazione e di socialità. Il libro di Silvertown ci familiarizza con l’esistenza germinale di ciò che insaporisce la nostra dieta, lussureggia nei nostri parchi, arricchisce la nostra farmacopea.