Journalismus und Public Relations: Grenzbeziehungen im System lokaler politischer Kommunikation

اگر تحریریه‌ها را نقاط مرزی روزنامه‌نگاری و دپارتمان‌های روابط عمومی را نقاط مرزی نهادهای سیاسی، اداری و اقتصادی می‌دانید، منطقی است که درباره «انحلال» به معنای تأثیرگذاری یا حتی کنترل بپرسید. از منظر، بیشتر مطالعاتی که در مورد ردپای مشهودی که روابط عمومی در سیستم رسانه ای از خود به جای می گذارد، ایجاد شده است. پاسخ روشن به نظر می رسد. در مشهورترین مطالعه آلمانی که توسط باربارا بائرنز انجام شد، روابط عمومی به عنوان کنترل مسائل و حتی زمان گزارش دهی اعتبار دارد. یک مطالعه سوئیسی همچنین نشان داد که فرآیند اطلاعات در درجه اول تحت سلطه دفاتر مطبوعاتی مقامات، انجمن ها و مؤسسات است. با این حال، در پرتو مطالعات جدیدتر، نظری و/یا روش‌شناختی پیچیده‌تر، تز تأثیر غالب روابط عمومی بر گزارش‌های رسانه‌ای دیگر نمی‌تواند به صورت کلی تایید شود. برعکس، روشن شده است که نظام روزنامه نگاری در اینجا نیز در برابر کنترل محیطی مقاومت می کند. اگر بخواهد به روش مورد نظر مؤثر باشد، کار روابط عمومی باید با سلسله مراتب داخلی مربوط و رویه های عملیاتی مطابقت داشته باشد. مطالعه "روزنامه نگاری در آلمان" توسط گروه تحقیقاتی روزنامه نگاری در زمینه های مختلف نشان داده است که روزنامه نگاران به خود نزدیک هستند. آنها به خوبی می دانند که رابطی برای متنوع ترین گروه ها و نهادهایی تشکیل می دهند که درگیر ارتباطات در جامعه هستند یا می خواهند درگیر شوند. اما آنها این "تأثیرات زیست محیطی" را چندان جدی نمی دانند.

Wenn man Redaktionen als Grenzstellen des Journalismus und PR-Abteilungen als Grenzstellen von Institutionen der Politik, Verwaltung und Wirtschaft versteht, liegt es nahe, nach 'Entgrenzungen' im Sinne einer Beeinflussung oder sogar Steuerung zu fra­ gen. Aus dieser Perspektive sind die meisten der Studien entstanden, die nach den sicht­ baren Spuren fragen, die Öffentlichkeitsarbeit im Mediensystem hinterläßt. Die Antwort scheint eindeutig. In der bekanntesten deutschen Untersuchung, die von Barbara Baerns durchgefuhrt wurde, wird der Öffentlichkeitsarbeit attestiert, sie habe die Themen und sogar das Timing der Berichterstattung unter Kontrolle. Auch in einer Schweizer Studie wurde ermittelt, das Informationsgeschehen werde in erster Linie durch die Pressestellen der Behörden, Verbände und Institutionen deutlich dominiert. Im Lichte neuerer, theoretisch und/oder methodisch anspruchsvollerer Studien läßt sich die These eines dominierenden Einflusses von PR auf die Medienberichterstattung in pauschaler Form jedoch nicht mehr uneingeschränkt aufrechterhalten. Vielmehr ist deut­ lich geworden, daß das System Journalismus auch hier Resistenz gegen eine Umwelt­ steuerung aufbringt. Öffentlichkeitsarbeit muß schon zu den internen Relevanzhierar­ chien und Operationsprozeduren passen, wenn sie in der intendierten Weise wirksam werden will. Die Studie "Journalismus in Deutschland" der Forschungsgruppe Journalistik hat in vielfältigen Zusammenhängen belegt, daß die Journalisten sich selbst am nächsten sind. Ihnen ist zwar durchaus bewußt, daß sie eine Schnittstelle fur vie\fältigste Gruppen und Institutionen bilden, die an der Kommunikation in der Gesellschaft beteiligt sind oder sein wollen. Doch sie sehen diese 'Umwelteinflüsse' durchweg als nicht so gravierend an.