Homo Sociologicus: Ein Versuch zur Geschichte, Bedeutung und Kritik der Kategorie der sozialen Rolle

آزمایش حاضر در اصل بخشی از یک نشریه یادبود بود که به مناسبت شصت و پنجمین سالگرد تولد استاد ارجمند من، استاد فلسفه گوتینگن جوزف کونیگ، در 24 فوریه 1958 منتشر نمی شد. این مقاله سپس در دو بخش منتشر شد. در دفترچه های 2 و 3 سال دهم مجله کلن برای جامعه شناسی و روانشناسی اجتماعی. من به Westdeutscher Verlag مدیون هستم که تمایل دارد یک نسخه اصلاح نشده از این نسخه را جداگانه منتشر کند. موضوع و مقصود تأملات مربوط به شکل homo sociologicus جستجوی مقوله ای ابتدایی برای تحلیل جامعه شناختی مستقل از مسائل کنش اجتماعی است. اگر «واقعیت‌های اجتماعی» دورکیم بیش از تخیلی هستند، پس باید بتوان آن‌ها را به‌طور تجربی با تمام دقت آزمایش کرد. برای توصیف روش و توضیح آن در زمینه های مشکل خاص. با توجه به پایان نامه مقاله زیر، مقوله نقش اجتماعی در چنین توصیف و تبیین محوری است. این مقوله اخیراً به‌ویژه در قوم‌شناسی انگلیسی و جامعه‌شناسی آمریکایی توسعه یافته است: از این نظر، مقاله‌ی من برای منطقه‌ای کوچک وظیفه‌ی ضروری هنوز پذیرش در آلمان را برآورده می‌کند. با این حال، مفهوم نقش به شکلی که در حال حاضر در سطح بین المللی پذیرفته شده است، هنوز تعدادی سوال را بی پاسخ می گذارد. بنابراین قصد من این است که آن را اصلاح و ادامه دهم.

Der vorliegende Versuch war ursprünglich Teil einer nicht zur Veröffent­ lichung bestimmten Festschrift aus Anlaß des 65. Geburtstages meines verehrten Lehrers, des Göttinger Ordinarius für Philosophie Josef König, am 24. Februar 1958. Der Aufsatz erschien dann in zwei Teilen in den Heften 2 und 3 des 10. Jahrganges der Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie. Dem Westdeutschen Verlag bin ich für die Bereitschaft zu Dank verpflichtet, einen unveränderten Abdruck dieser Fassung nunmehr gesondert herauszubringen. Thema und Absicht der überlegungen zur Gestalt des homo sociologicus ist die Suche nach einer Elementarkategorie für die eigenständig soziologische Ana­ lyse der Probleme des sozialen Handeins. Wenn Durkheims "soziale Tatsachen" mehr sind als eine Fiktion, dann muß es möglich sein, diese mit der ganzen Strenge erfahrungswissenschaftlich. er Methodik zu beschreiben und in bestimmten Problemzusammenhängen zu erklären. Für solche Beschreibung und Erklärung nun ist nach der These des folgenden Essays die Kategorie der sozialen Rolle zentral. Diese Kategorie ist in jüngerer Zeit insbesondere in der englischen Ethnologie und amerikanischen Soziologie entwickelt worden: insofern erfüllt mein Essay für einen kleinen Bereich den in Deutschland noch immer dring­ lichen Auftrag der Rezeption. Der Begriff der Rolle läßt indes in seiner gegen­ wärtig international akzeptierten Ausprägung noch manche Frage offen; inso­ fern liegt meine Absicht in seiner Verfeinenmg und Weiterführung.