Die Soziologie Theodor Geigers: Emanzipation von der Ideologie

تئودور گایگر (1891-1952) یکی از کلاسیک های نادیده گرفته شده جامعه شناسی آلمانی است. واقع‌گرایی و نقد ایدئولوژی چارچوبی را شکل می‌دهد که از جامعه‌شناسی قشربندی، حقوق و آموزش تا مسائل اصلاح نژادی و معرفت‌شناسی، مدرنیته و دموکراسی را در بر می‌گیرد. پژوهش حاضر تلاشی است برای ارائه ارزیابی کلی از کار گسترده و ناهمگون او، علیرغم فراز و نشیب های متعدد در زندگی گایگر. نوشته‌های مربوط به تبعید اسکاندیناوی، که دسترسی به برخی از آنها دشوار است، و برخی از آثار منتشر نشده قبلی از املاک در نظر گرفته شده است. این امکان توضیح جنبه هایی از زمان تصاحب قدرت توسط ناسیونال سوسیالیست ها را فراهم می کند که از دیدگاه بیوگرافی علمی آموزنده است. مقایسه با کلاسیک‌های قدیمی و جدید نشان می‌دهد که «متفکر جانبی» گایگر نقشی استثنایی در جامعه‌شناسی اولیه آلمان ایفا کرده است. از یک سو، او پیشگام علم مسئله انتقادی و واقعیت است که می کوشد جامعه شناسی را با استفاده از تحقیقات اجتماعی تجربی و آمارهای اجتماعی بر مبنای روشمند کنترل شده قرار دهد. در عین حال، گایگر همچنین منتقد قدرت، نیهیلیست ارزشی و مدرنیست است. به عنوان بیانی از این موضع اساسی، نه تنها مخالفت مصمم با انتقاد فرهنگی، شور و شوق جامعه و ایدئولوژی NS را می توان درک کرد، بلکه سهم او در توسعه یک مفهوم "واقع گرایانه" از دموکراسی را نیز می توان درک کرد.
</ p>

Theodor Geiger (1891-1952) zählt zu den vernachlässigten Klassikern der deutschen Soziologie. Realismus und Ideologiekritik bilden die Klammer für ein Opus, das von der Schichtungs-, Rechts- und Erziehungssoziologie über Fragen zur Eugenik bis hin zur Erkenntnis-, Modernitäts- und Demokratietheorie reicht. Die vorliegende Studie ist der Versuch, trotz der zahlreichen Wechselfälle in Geigers Leben eine Gesamtwürdigung seines umfangreichen und heterogenen Werkes vorzulegen. Berücksichtigt werden die zum Teil schwer zugänglichen Schriften aus dem skandinavischen Exil sowie einige bislang unveröffentlichte Arbeiten aus dem Nachlass. Dies erlaubt es, wissenschaftsbiographisch aufschlussreiche Aspekte aus der Zeit der nationalsozialistischen Machtergreifung zu erhellen. Der Vergleich mit alten und neuen Klassikern macht deutlich, dass dem "Querdenker" Geiger innerhalb der frühen deutschen Soziologie eine Ausnahmerolle zukommt. So ist er zum einen Pionier einer kritischen Problem- und Wirklichkeitswissenschaft, der danach strebt, die Soziologie mit den Mitteln der empirischen Sozialforschung und der Sozialstatistik auf eine methodisch kontrollierte Grundlage zu stellen. Zugleich ist Geiger aber auch Machtkritiker, Wertnihilist und Modernist. Als Ausdruck dieser Grundposition lässt sich nicht nur die entschiedene Gegnerschaft zu Kulturkritik, Gemeinschaftsschwärmerei und der NS-Ideologie verstehen, sondern auch sein Beitrag zur Entwicklung einer "realistischen" Demokratiekonzeption.