Der Industriebetrieb: Betriebswirtschaftslehre der Industrie auf typologischer Grundlage

بر خلاف مدیریت بازرگانی و مدیریت بانکی، مدیریت صنعتی به طور قابل توجهی به موضوع تحقیق خود، شرکت صنعتی و انواع آن توجه چندانی نکرده است. اکثر نویسندگان بدون توقف در این سؤال که بیانیه های آموزشی به چه نوع شرکت هایی مربوط می شوند، بلافاصله به موضوعات فرعی حوزه خود مانند سازمان و حسابداری روی آوردند. شاید بتوان این را با این واقعیت توضیح داد که برای توسعه مدیریت صنعتی، سؤالات حسابداری بیش از هر شاخه دیگری از مدیریت بازرگانی در پیش زمینه بود، که بیشتر به مسائل رویه ای و سازمانی فکر می کرد تا در موضوعات. صنعت، به ویژه، دارای تنوع بسیار زیادی از حالت های عملیاتی است، و تصور بیانیه ای که بتواند برای همه انواع شرکت های صنعتی به یک اندازه معتبر باشد، دشوار است. طرح‌واره‌سازی در این زمینه نه تنها برای دایره نسبتاً باریک مدیریت صنعتی مهم است، بلکه تأثیرات آن به سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی نیز کشیده می‌شود. برای ذکر تنها یک مثال، امروزه هیچ تردیدی در مقایسه هزینه های سرمایه گذاری برای هر شغل در مهندسی برق (حدود 100000 DM) با هزینه های پتروشیمی (حدود 300000 DM) وجود ندارد. کسی نمی پرسد که چنین مقایسه ای چه معنایی می تواند داشته باشد. حتی مفهوم محل کار در صنایع شیمیایی بسیار بی معنی است.

Im Gegensatz zur Handelsbetriebslehre und zur Bankbetriebslehre hat man sich innerhalb der Industriebetriebslehre auffallend wenig mit der Frage ihres Forschungsgegenstandes selbst, des Industriebetriebs und seiner Spielarten, beschäftigt. Ohne sich bei der Frage aufzuhalten, welcher Art die Betriebe sind, auf die sich die Aussagen der Lehre beziehen sollen, haben sich die mei­ sten Autoren sogleich den Teilfragen ihres Gebietes, wie Organisation, Rech­ nungswesen, zugewendet. Vielleicht erklärt sich dies daraus, daß für die Entwicklung der Industriebe­ triebslehre wie für keinen anderen Zweig der Betriebswirtschaftslehre die Fragen des Rechnungswesens im Vordergrund standen, daß man mehr in Ver­ fahrens- und Organisationsfragen als in Objekten zu denken sich gewöhnte. Dabei weist gerade die Industrie eine ungeheure Mannigfaltigkeit von Be­ triebsarten auf, und es ist kaum eine Aussage denkbar, die für alle Arten von Industriebetrieben in gleicherWeisegültig sein könnte. Der Schematismus auf diesem Gebiet hat nicht nur für den verhältnismäßig engen Umkreis der Industriebetriebslehre selbst Bedeutung, in seinen Aus­ wirkungen reicht er vielmehr weit ins Wirtschaftspolitische oder auch Sozial­ politische hinein. So hat man - um nur ein Beispiel anzuführen - heute keiner­ lei Hemmungen, Investitionskosten pro Arbeitsplatz in der Elektrotechnik (etwa 100000 DM) mit jenen in der Petro-Chemie (etwa 300000 DM) zu vergleichen. Man fragt nicht, welchen Sinn ein derartiger Vergleich haben könnte. Schon der Begriff des Arbeitsplatzes ist in der Großchemie reichlich sinnlos.