Demokratischer Elitenwandel: Die Erneuerung der ostdeutschen Elite aus demokratie-soziologischer Sicht

پژوهش حاضر نسخه خلاصه شده پایان نامه من است که در نوامبر 1996 در دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه پوتسدام پذیرفته شد. این برخاسته از مطالعه نخبگان پوتسدام است که توسط بنیاد تحقیقات آلمان تامین مالی شده بود، که در آن من توانستم از ایجاد ایده پروژه تا انتشار گزارش نهایی کمک کنم. این کار بر ترجیحات نظم سیاسی شهروندان آلمان غربی سابق در نخبگان آلمان غربی (از این پس: Ostelite) متمرکز است و آنها را به طور سیستماتیک با موقعیت اجتماعی آنها در رژیم SED مرتبط می کند. یافته‌های مرکزی در مورد تحول نخبگان اروپای شرقی مورد توجه قرار می‌گیرد، زیرا من، حداقل از نظر بدیهی، فرض نمی‌کنم که تحول در ایالات جدید فدرال یک مورد کاملاً خاص بوده است. این به نظر من بیش از پیش موجه تر به نظر می رسد، زیرا مسئله ای که در اینجا دنبال می شود، نه ماهیتی نهادی دارد تا یک ماهیت سیاسی-جامعه شناختی. به طور خلاصه، این است که آیا و چگونه لایه‌های واقعی حمایت از دموکراسی در شرایط سوسیالیسم واقعی توسعه یافته است، که تغییر نخبگان دموکراتیک می‌تواند از آن تغذیه شود. به نظر من انتقال سوال به پیشروی اجتماعی-ساختاری شکل گیری بازیگران، به ویژه در چارچوب رژیم های استبدادی از اهمیت محوری برخوردار است، زیرا به دلیل تهدیدات سرکوبی که برای مدت طولانی از شکل گیری نیروهای دموکراتیک جهت گیری جلوگیری می شود. اینجا وجود دارد و فقط در بحران های حاد رژیم قابل مشاهده است.

Die vorliegende Studie ist die gekürzte Fassung meiner Dissertationsschrift, die an der Wirtschafts- und Sozialwissenschaftlichen Fakultät der Universität Potsdam im November 1996 angenommen wurde. Sie entstand aus der von der Deutschen Forschungsgemeinschaft finanzierten Potsdamer Elitenstudie, an der ich von der Entstehung der Projektidee bis zur Verlegung des Ab­ schlußberichts mitwirken konnte. Die Arbeit behandelt im Schwerpunkt die politischen Ordnungspräferen­ zen ehemaliger DDR-Bürger in der bundesdeutschen Elite (hinfort: Ostelite) und bezieht sie systematisch auf deren gesellschaftliche Stellung im SED­ Regime zurück. Zentrale Befunde zur osteuropäischen Elitentransformation finden dabei Berücksichtigung, weil ich zumindest nicht axiomatisch von einem reinen Sonderfall der Transformation in den neuen Bundesländern ausgehe. Dies erscheint mir um so mehr berechtigt, als die hier verfolgte Fragestellung weniger institutioneller denn politisch-soziologischer Natur ist. Auf den Punkt gebracht lautet sie, ob und wie sich unter den Bedingungen des Realsozialismus genuine Trägerschichten der Demokratie entwickelt haben, aus denen sich dann ein demokratischer Elitenwandel speisen konnte. Die Verlegung der Fragestellung ins sozialstrukturelle Vorfeld der Ak­ teursbildung erscheint mir gerade im Kontext autokratischer Regimes von zentraler Bedeutung, da demokratisch orientierte Kräfte aufgrund der hier bestehenden Repressionsdrohungen über längere Zeit an der Formierung gehindert werden und erst in akuten Regimekrisen Sichtbarkeit erlangen.