Das Orwellsche Jahrzehnt und die Zukunft der Wissenschaft: Hochschultage der Freien Universität Berlin 1980

آینده تاریخ فردا است. اما آنچه از نظر تاریخ و تاریخ آینده به معنای مدرن بدیهی است، همیشه وجود نداشته است، چه در آگاهی و چه در ماهیت. به اصطلاح «تاریخی بودن انسان» پدیده ای بی زمان نیست. آگاهی تاریخی - با تاریخ به عنوان علم و فلسفه تاریخ و نظریه تکامل به عنوان دکترین توسعه قانونی - به موازات فرهنگ بورژوازی-عقلانی در افق زندگی اروپایی پدید آمد. به شکل گیری و وجود نهایی جامعه ای برمی گردد که شیوه وجودی آن تغییر خود است. توسعه، حرکت، تغییر در طبیعت انسانی و بیرونی - امروزه به طرز بی‌اندازه‌ای افزایش یافته است - تاریخ را به‌عنوان یک چرخه با تاریخ به‌عنوان یک فرآیند جایگزین کرده است: از زمانی که بی‌قراری شکل هستی شد، چیزی به وجود آمد که جامعه‌شناسی آن را «تغییر» می‌نامد، فلسفه تاریخ به عنوان "پیشرفت به سوی بهتر" (کانت)، اقتصاد به عنوان "نوآوری"، مارکسیسم به عنوان "انقلاب دائمی همه روابط اجتماعی" - تاریخ به عنوان یک "فرایند تمدنی" ناتمام (الیاس) .

Zukunft ist die Geschichte von morgen. Aber was im neuzeitlichen Sinne mit großer Selbstverständlichkeit unter Geschichte und zu­ künftiger Geschichte verstanden wird, hat nicht immer existiert, weder dem Bewußtsein noch dem Gegenstand nach. Die sogenannte ,Geschichtlichkeit des Menschen' ist kein überzeitliches Phänomen. Das historische Bewußtsein - mit Geschichte als Wissenschaft und Geschichtsphilosophie und Evolutionstheorie als Lehre der gesetz­ mäßigen Entwicklung - ist parallel zur bürgerlich-rationalistischen Kultur im europäischen Lebenshorizont entstanden; es geht auf die Herausbildung und schließliche Existenz einer Gesellschaft zurück, deren Existenzweise die Veränderung selber ist. Entwicklung, Bewe­ gung, Veränderung der menschlichen und außennenschlichen Natur - heute ins Unermeßliche gesteigert - haben Geschichte als Zyklus durch Geschichte als Prozeß ersetzt: Seit die Rastlosigkeit zur Fonn des Daseins wurde, gibt es, was die Soziologie als "Wandel", die Geschichtsphilosophie als "Fortrücken zum Besseren" (Kant), die Ökonomie als "Innovation", der Marxismus als "pennanente Umwäl­ zung aller gesellschaftlichen Verhältnisse" bezeichnet - Geschichte als unabgeschlossenen "Prozeß der Zivilisation" (Elias).