Alltag — Subjektivität — Vernunft: Praxistheorie im Widerstreit

اگر امروز به دنبال یک عبارت جذاب برای تعریف بحث روشنفکری بودید، باید از \"querelle des modernes et des postmodernes\" صحبت کنید. این مناقشه در یک خط مقدم مشخص نیست - تداعی‌های فردی با «مدرن» یا «پست مدرن» خیلی مبهم هستند. حتی اگر - حداقل تا آنجا که به گفتمان فلسفی مربوط می شود که تحت این عنوان سست می شود - به عنوان مضمونی که آغاز منازعه را تشکیل می دهد، «نقد عقل» توصیف شود، وضعیت چندان روشن نمی شود. از یک سو کسانی هستند که بینش دیالکتیک فرآیند عقلانی‌سازی مدرن را با مفهوم روشنگری خود عقل ترسیم می‌کنند و سپس به این نتیجه می‌رسند که این امر در واقع سد راه فرآیند رهایی است که قرار بود آن را ممکن سازد. این تفکر از یک سو از نقد پیشرفت فنی که در رسانه عقلانیت خود مختار و مخرب شده است، مانند عقلانی شدن میانجیگری سیاسی جامعه که به عنوان بوروکراتیزاسیون جلوه می کند، تغذیه می شود و از سوی دیگر از شکاکیت معرفتی و اخلاقی. و نسبی گرایی: این دو رشته سپس به نقد عقل به عنوان یک اسطوره توتالیتر تبدیل می شوند. از سوی دیگر، کسانی که از «پروژه مدرنیته» دفاع می‌کنند، خاطرنشان می‌کنند که نقد البته لحظه تأمل عقل است، که روشنگری شامل روشنگری در مورد حدود عقلانیت نیز می‌شود - فقط در رسانه استدلال عقلانی. /p>

Wenn man heute nach einem Schlagwort suchte, mit dem sich die intellektuelle Debatte bestimmen ließe, müßte man von einer "querelle des modernes et des postmo­ dernes" sprechen. Dabei verläuft dieser Streit nicht über eine klar gezogene Frontlinie hinweg - zu diffus sind im einzelnen die Assoziationen, die sich mit der "Moderne" oder der "Postmoderne" verbinden. Selbst wenn man - zumindest was den philosophischen Dis­ kurs angeht, der sich unter diesem Titel entspannt - mit "Vernunftkritik" das Thema be­ schreibt, das den Einsatz des Streits ausmacht, wird die Lage nicht viel klarer. Auf der einen Seite stehen dann jene, die die Einsicht in die Dialektik des neuzeitlichen Rationali­ sierungsprozesses auf den aufklärerischen Vernunftbegriff selbst abbilden und dann schließen, daß dieser dem Prozeß der Emanzipation, den er ermöglichen sollte, tatsächlich selbst im Wege stehe. Dieser Gedanke speist sich einerseits aus der Kritik eines im Medium von Rationalität autonom und destruktiv gewordenen technischen Fortschritts wie der als Bürokratisierung erscheinenden Rationalisierung der politischen Vermittlung der Gesellschaft und andererseits aus einem erkenntnistheoretischen und ethischen Skeptizis­ mus und Relativismus: Diese beiden Stränge werden dann zu einer Kritik der Vernunft als eines totalitären Mythos zusammengezogen. Auf der anderen Seite weisen dann jene, die das "Projekt der Moderne" verteidigen, darauf hin, daß Kritik selbstverständlich ein Mo­ ment der Selbstreflexion von Vernunft sei, daß Aufklärung auch Aufklärung über die Grenzen von Rationalität beinhalte - nur eben im Medium von rationaler Argumentation.