Η συγκρότηση της ιστορικής επιστήμης και η διδασκαλία της ιστορίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών (1837-1932)

[Εξώφυλλο]......Page 1
[Σελίδα τίτλου]......Page 7
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών και η ιστορία......Page 11
Η βιβλιογραφική παρουσία του Πανεπιστημίου Αθηνών......Page 12
Υποθέσεις εργασία και άξονες έρευνας......Page 16
Οι πηγές......Page 20
Η διάρθρωση του βιβλίου......Page 22
Ευχαριστίες......Page 25
Συντομογραφίες......Page 28
Μέρος πρώτο: Στον αστερισμό της γενικής ιστορίας (1837-1851)......Page 29
Τα πρώτα σχέδια......Page 31
Η συγκράτηση του Οθώνειου Πανεπιστημίου......Page 33
Διορισμός διδακτικού προσωπικού......Page 34
Το πρόγραμμα μαθημάτων......Page 35
Οι εξετάσεις......Page 36
Κεφάλαιο Β΄: Προγραμματίζοντας τη διδασκαλία: Οι οδηγοί σπουδών και η ιστορία......Page 39
Η πανεπιστημιακή σταδιοδρομία του Κ. Δ. Σχινά......Page 49
Η διδασκαλία της πατρώας ιστορίας......Page 51
Η κληρονομιά του Αουγκούστ Μπεκ......Page 59
Η φυσιογνωμία του Πανεπιστημίου: Βαφτισμένοι στο προγονικό κλέος......Page 62
Η σύντομη παρουσία του Έντουαρντ Μάσσον......Page 67
Το αποτυχημένο πείραμα της πολιτειογραφίας......Page 69
Η μανούσειος διδασκαλία μιας συνεχούς ιστορίας παγκόσμιων προοπτικών: Από την αρχαιότητα στη συγχρονία......Page 72
Τα Μανούσεια: Η ώρα των φοιτητών;......Page 80
Μέρος δεύτερο: Η κυριαρχία της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους (1851-1882)......Page 87
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών ως εργαστήριο παραγωγής ιδεολογίας......Page 89
Η έξωση του Όθωνα και το Εθνικό Πανεπιστήμιο......Page 90
Η μακρά παρουσία του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου......Page 95
Από την αρχαιότητα στο Βυζάντιο: Η συνέχεια και ενότητα του έθνους......Page 102
Ο Μέγας Αλέξανδρος......Page 104
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία......Page 107
Αντιμετωπίζοντας τον άλλο: Δυτική ιστοριογραφία και εθνικό παρελθόν......Page 108
Σμιλεύοντας τα όρια της εθνικής ιστορίας......Page 115
Κεφάλαιο Γ΄: Η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους στη Φιλοσοφική Σχολή: Οι αντιδράσει......Page 125
Η φατρία των κόκκινων και άλλες ιστορίες......Page 126
Οι νέες συναινέσεις: Η Επανάσταση του 1821......Page 136
Η ιστορία ως μείγμα ιδιότυπον: Οι αγωνίες ενός ευέξαπτου θεατρικού συγγραφέα......Page 139
Όταν οι φοιτητές διαμαρτύρονται: Τα Βερναρδάκεια......Page 146
Η διδασκαλία του Σωκράτη Τσιβανόπουλου: Οίνος παλαιός σε ασκούς νέους......Page 149
Τα συγγράμματα στην υπηρεσία της ιστορίας......Page 157
Ο πανεπιστημιακός δάσκαλος της ιστορίας στις αίθουσες διδασκαλίας......Page 162
Μέρος τρίτο: Από το πανδιδακτήριο στο εργαστήριο: Συγκροτώντας την ιστορική επιστήμη (1882-1909)......Page 171
Ο δημοτικισμός και η αντίδραση της Φιλοσοφικής Σχολής......Page 173
Η αλλαγή προσανατολισμού στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση......Page 176
Φιλολογικό Φροντιστήριο......Page 182
Η πανεπιστημιακή σταδιοδρομία του Σπ. Λάμπρου......Page 189
Εκλογή καθηγητή στην έδρα της Γενικής ιστορίας (1883)......Page 190
Εκλογή καθηγητών στις έδρες της Γενικής ιστορίας (1886)......Page 191
Η αρχαία ιστορία στη διδασκαλία ενός ιστορικού του ελληνικού έθνους......Page 194
Ο Δημήτριος Καλοποθάκης και η αρχαιότητα......Page 200
Κεφάλαιο Γ΄: Διδάσκοντας σχολικά εγχειρίδια: Η μεσαιωνική και νεότερη ιστορία του Δ. Πατσόπουλου......Page 203
Ένας «διαμαρτυρόμενος Καππαδόκης» στο ελληνικό πανεπιστήμιο......Page 209
Ο αγώνας κύρους δύο επιφανών ιστορικών......Page 211
Η καρολίδειος παγκόσμια ιστορία και η θέση του ελληνικού έθνους......Page 214
Η ευρωπαϊκή «ανακάλυψη» του Βυζαντίου και η ελληνική διδασκαλία του......Page 221
Η διδασκαλία τον Γεωργίου Κρέμου......Page 226
Η φροντιστηριακή διδασκαλία στην Ευρώπη ως συστατικό στοιχείο της ιστορικής εκπαίδευσης......Page 231
Το Ιστορικό Φροντιστήριο στο ελληνικό πανεπιστήμιο......Page 234
Το φροντιστήριο του Π. Καρολίδη......Page 235
Ο «θαυμαστός» κόσμος της ιστορικής επιστήμης: Το φροντιστήριο του Σπ. Λάμπρου......Page 236
Σχηματίζοντας το σώμα των πηγών......Page 243
Γράφοντας επιστημονική ιστορία......Page 247
Μεταφράζοντας την ευρωπαϊκή γνώση και εμπειρία......Page 249
Συγκροτώντας τη μεθοδολογία της έρευνας......Page 252
Κεφάλαιο Ζ΄: Η διαχείριση της κληρονομιάς: Η πρόταση του Σπυρίδωνος\rΛάμπρου......Page 255
Κεφάλαιο Η΄: Η διάχυση της εθνικής ιστορίας: Από τις πανεπιστημιακές αίθουσες στους συλλόγους......Page 263
Μέρος τέταρτο: Οι αγωνίες των επιγόνων: Η συνέχεια Βυζαντίου - Νεότερης Ελλάδας (1910-1932)......Page 273
Κεφάλαιο Α΄: Διευρύνοντας το τοπίο (1910-1932): Το Πανεπιστήμιο Αθηνών\rανάμεσα στα νέα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα......Page 275
Ο κανονισμός του 1911......Page 278
Η μεταρρύθμιση του 1922......Page 281
Οι νέες έδρες......Page 282
Κεφάλαιο Β΄: Το πρώτο σκαλί: Η αρχαία ιστορία του Σωκράτη Κουγέα στο\rπλαίσιο της συνέχειας......Page 285
Εξοφλώντας παλαιά χρέη: Η καθηγεσία του Γεωργίου Σωτηριάδη......Page 295
Εκλογή στην έδρα των Μεσαίων και νεωτέρων χρόνων......Page 299
Η ανακάλυψη των βορείων γειτόνων......Page 301
Η Αγωγή του πολίτου......Page 305
Το χρυσάφι του κόσμου και η άγονη θητεία ενός έκτακτου καθηγητή......Page 310
Η Επανάσταση του 1821 και ο ιστορικός υλισμός......Page 313
Έδρα Βυζαντινής ιστορίας......Page 319
Η ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για το Βυζάντιο......Page 322
Η συνέχεια Βυζαντίου - νεότερου ελληνισμού......Page 326
Η διδασκαλία του Νίκου Βέη......Page 327
Η διδασκαλία του Αδαμάντιου Αδαμαντίου......Page 328
Η διδασκαλία του Κωνσταντίνου Άμαντου......Page 329
Βιβλιογραφική ενημέρωση......Page 331
Η συνέχεια της ιστορίας του ελληνικού έθνους......Page 332
Η ευρύτητα της ιστορίας......Page 333
Η εθνογραφική προσέγγιση και η επικαιρότητα της διδασκαλίας......Page 334
Η συγκρότηση των εδρών για τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία......Page 338
Κεφάλαιο Ε΄: Από την κενή έδρα στην κατάργηση της έδρας της Ιστορίας του ελληνικού έθνους (1923-1932)......Page 345
Η φροντιστηριακή διδασκαλία στα χρόνια των επιγόνων......Page 351
Οι νέες υποδομές......Page 359
Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το αίτημα του εκσυγχρονισμοό των ιστορικών σπουδών......Page 362
Μέρος πέμπτο: Η απολίθωση του παρελθόντος: Στόχοι και περιεχόμενο της ιστορικής διδασκαλίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1837-1932)......Page 369
Το διδακτικό προσωπικό......Page 371
Η διεύρυνση του προγράμματος......Page 375
Διάγραμμα 1: Αναλογία (%) μαθημάτων ανά γνωστικό αντικείμενο (1837-1932)......Page 377
Καθηγητές και υφηγητές......Page 378
Διάγραμμα 3: Αναλογία (%) διδασκαλίας καθηγητών / υφηγητών ανά γνωστικό αντικείμενο (1837-1932)......Page 379
Διάγραμμα 4: Αναλογία (%) μαθημάτων / φροντιστηρίων ανά δεκαετία στο πρόγραμμα μαθημάτων (1837-1932)......Page 381
Ο χρονικός ορίζοντας των μαθημάτων του Φιλολογικού Τμήματος: Το αρχαίο ένδοξο παρελθόν......Page 383
Ο χρονικός ορίζοντας της ιστορικής διδασκαλίας......Page 386
Διάγραμμα 7: Αναλογία (%) διδασκαλίας των μαθημάτων ιστορίας με βάση τη χρονική περίοδο του αντικειμένου (1837-1932)......Page 387
Η κυριαρχία της εθνικής και η ανθεκτικότητα της γενικής ιστορίας......Page 390
Οι ιστορικές σπουδές ανάμεσα στο γραφείο του ιστοριογράφου και στη σκηνή του στρατοπέδου......Page 395
Παράρτημα: Τα μαθήματα ιστορίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1837-1932)......Page 409
Τα μαθήματα ιστορίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1837-1932)......Page 411
[Πίνακας]......Page 413
Πηγές και βιβλιογραφία......Page 445
Εκλογές καθηγητών......Page 447
Πρυτανικοί λόγοι - απολογισμοί......Page 448
Εργογραφία - Βιβλιογραφία καθηγητών και υφηγητών Ιστορίας......Page 450
Κωνσταντίνος Άμαντος (1874-1960)......Page 451
Δημήτριος Βερναρδάκης (1833-1907)......Page 452
Δημήτριος Καλοποθάκης (1869-1900)......Page 453
Πάυλος Καρολίδης (1849-1930)......Page 454
Σωκράτης Κουγέας (1877-1966)......Page 455
Σπυρίδων Λάμπρος (1851-1919)......Page 456
Έντουαρντ Μάσσον (1800-1873)......Page 458
Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος (1800-1873)......Page 459
Κωνσταντίνος Ράδος (1862-1931)......Page 461
Γεώργιος Σωτηριάδης (1852-1941)......Page 462
Σωκράτης Τσιβανόπουλος (1836-1896)......Page 463
Β. Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία......Page 465
Α. Ξενόγλωσση βιβλιογραφία......Page 466
Β. Ελληνόγλωσση βιβλιογραφία......Page 469
Εικόνες......Page 483
1. Τοιχογραφία στη ζωφόρο του κεντρικού κτιρίου του Πανεπιστημίου, στα Προπύλαια, με θέμα τον Όθωνα και τις αναγεννημένες στην Ελλάδα επιστήμες.......Page 485
2. Το παλαιό Πανεπιστήμιο στην Πλάκα.......Page 486
3. Η πρόσοψη του κεντρικού κτιρίου του Πανεπιστημίου (αρχές 20ού αιώνα).......Page 487
5. Πρυτανικός λόγος του Κ. Δ. Σχινά (1838).......Page 488
8. Τα Μανούσεια. Απόσπασμα από πρωτοσέλιδο άρθρο της εφημερίδας Αιών ( 11 Φεβρουαρίου 1848).......Page 489
9. Πρόγραμμα μαθημάτων του Πανεπιστημίου Αθηνών (θερινό εξάμηνο 1857).......Page 490
10. Κωνσταντίνος Δ. Παπαρρηγόπουλος, καθηγητής Ιστορίας του ελληνικού έθνους.......Page 491
11. Αίτηση του Κ. Παπαρρηγόπουλου για την οικονομική ενίσχυση του Δ\' τόμου της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους (1871).......Page 492
12. Συνδρομές στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους από το Πανεπιστήμιο (1862-1870).......Page 493
13. Σελίδα τίτλου του Β\' τόμου (1862) από την πρώτη έκδοση της ΙΕΕ του Κ. Δ. Παπαρρηγόπουλου.......Page 494
16. Σωκράτης Τσιβανόπουλος, υφηγητής, καθηγητής Γενικής ιστορίας.......Page 495
17. Πρόγραμμα μαθημάτων του Πανεπιστημίου Αθηνών κατά το χειμερινό εξάμηνο του πανεπιστημιακού έτους 1875-1876.......Page 496
18. Αίτηση του Σ. Τσιβανόπουλου για την οικονομική ενίσχυση εγχειριδίου ιστορίας του από το Πανεπιστήμιο (1888).......Page 497
19. Σπυρίδων Λάμπρος, υφηγητής, καθηγητής Αρχαίας ιστορίας.......Page 498
20-21. Λιθογραφημένες ασκήσεις από το φροντιστήριο του Σπ. Λάμπρου.......Page 499
22. Λιθογραφημένες ασκήσεις από το φροντιστήριο του Σπ. Λάμπρου.......Page 500
23. Κατάλογος των φοιτητών και φοιτητριών που συμμετείχαν στη σύνταξη του καταλόγου χειρογράφων της Βιβλιοθήκης της Βουλής (1909).......Page 501
24. Εξώφυλλο του Δ\' τόμου της Ιστορίας της Ελλάδος του Σπ, Λάμπρου.......Page 502
27. Δημήτριος Καλοποθάκης, υφηγητής.......Page 503
29. Λίβελος του Σπ. Λάμπρου εναντίον του Π. Καρολίδη (1892).......Page 504
30. Επιστολή του υπουργού Παιδείας Αθανασίου Ευταξία στον Π. Καρολίδη με θέμα τη συμμετοχή του σε απολυτήριες εξετάσεις γυμνασίων.......Page 505
31. Οι αίθουσες του Φιλολογικού, του Φιλοσοφικού και του Ιστορικού-Αρχαιολογικού Σπουδαστηρίου στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου (δεκαετία 1920).......Page 506
34. Κωνσταντίνος Ράδος, έκτακτος καθηγητής.......Page 507
35. Φοιτητικές κάρτες του Σωκράτη Κουγέα από τα χρόνια των σπουδών του στη Γερμανία.......Page 508
36. Γράμμα του Νικολάου Πολίτη, πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών, προς τον Σωκράτη Κουγέα (1907).......Page 509
37. Πρόγραμμα από αρχαιολογική εκδρομή της Φιλοσοφικής Σχολής (1907).......Page 510
39. Φωτογραφία από εκδρομή φοιτητών και φοιτητριών της Φιλοσοφικής Σχολής στη Θεσσαλονίκη (1929). Διακρίνονται οι Α. Κεραμόπουλλος και Αδ. Αδαμαντίου καθισμένοι δίπλα στην άδεια καρέκλα.......Page 511
41. Υπόμνημα του Κ. Άμαντου για την έδρα της Βυζαντινής ιστορίας (1924).......Page 512
42-43. Φωτογραφίες από τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1926 στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου.......Page 513
46. Λόγοι του Μ. Βολονάκη για τους εορτασμούς της εκατονταετηρίδας του Αγώνα (1931).......Page 514
Κατάλογος διαγραμμάτων......Page 515
Κατάλογος εικόνων......Page 517
Ευρετήριο......Page 521
[Σημείωση]......Page 522
Α......Page 523
Β......Page 524
Γ......Page 525
Ε......Page 526
Ι......Page 527
Κ......Page 528
Μ......Page 530
Π......Page 532
Σ......Page 534
Φ......Page 536
Ζ......Page 537
Summary......Page 539
Περιεχόμενα......Page 545
Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας, Δημοσιεύματα......Page 549
[Εξώφυλλο]......Page 556