Τα σχολικά κτίρια της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (1821-1929)

[Εξώφυλλο]......Page 1
[Σελίδα τίτλου]......Page 7
Πρόλογος......Page 9
Συμπλήρωμα......Page 12
Μέρος Α΄: Η γέννηση ενός θεσμού και η μορφοποίηση του χώρου του: Το δημοτικό σχολείο......Page 13
1. Ο πολλαπλασιασμός των σχολείων: Νέα διάσταση μιας παραδοσιακής πρακτικής......Page 15
2. Η μεθοδική οργάνωση της κοινής παιδείας του Γένους......Page 21
3. Η αλληλοδιδακτική μέθοδος: Απάντηση στο πρόβλημα της εσωτερικής οργάνωσης των σχολείων......Page 29
Εικ. 2: Παράσταση σχολείου από σελίδα τίτλου Αλφαβηταρίου (1820)......Page 35
Εικ. 4: Η σχολή της Δημητσάνας......Page 36
Εικ. 5: Το Ελληνομουσείο της Ζαγοράς στο Πήλιο......Page 37
Εικ. 6: Η βιβλιοθήκη (;) του Ελληνομουσείου της Ζαγοράς......Page 38
Εικ. 7: Το αρχοντικό Δ. Σβαρτς στα Αμπελάκια της Θεσσαλίας (1803)......Page 39
Εικ. 8: Tο σχολείο των Μηλιών (1814)......Page 40
Εικ. 10: Σχηματική κάτοψη του σχολείου Ντέκα, σύμφωνα με την περιγραφή του Γ. Ψύλλα......Page 41
Εικ. 11: Σχηματική κάτοψη της σχολής των Κυδωνιών, σύμφωνα με την περιγραφή της Χαρίκλειας Σταυράκη......Page 42
1. Το κράτος παιδαγωγός......Page 43
2. Η προτυποποίηση του αλληλοδιδακτικού σχολείου......Page 50
Πίνακας Ι: Η δημόσια εκπαίδευση στο τέλος του 1829......Page 60
Πίνακας ΙΙ: Στατιστική σχολείων και μαθητών στην Πελοπόννησο, τέλος 1830......Page 61
Πίνακας ΙΙΙ: Η δημόσια εκπαίδευση στις αρχές του 1831......Page 62
1. Ο σχολικός χώρος ως πρόβλημα......Page 63
2. Ένας νομοθετημένος χώρος: Το πρώτο κεφάλαιο του \"Οδηγού\" του Κοκκώνη (Sarazin)......Page 73
α. Το σχολικό κτίριο: ένας ελεγχόμενος χώρος......Page 74
Εικ. 13:  Η εκτέλεση των διαφόρων προσταγμάτων της αλληλοδιδακτικής μεθόδου......Page 75
Εικ. 14α: Μαθητές και πρωτόσχολοι στο μάθημα της γραφής......Page 76
Εικ. 14β: Μαθητές και πρωτόσχολοι κατά την διόρθωση των ασκήσεων της γραφής......Page 77
Εικ. 15: Σχέδιο αλληλοδιδακτικού σχολείου χωρητικότητας 64-70 μαθητών (1818)......Page 78
Εικ. 16: Σχέδιο αλληλοδιδακτικού σχολείου χωρητικότητας 350 μαθητών (1818)......Page 79
Εικ. 18: Αίθουσα αλληλοδιδακτικής διδασκαλίας για 210 παιδιά......Page 80
Εικ. 19: «Πίναξ των διαστάσεων ενός τινος διδακτηρίου αλληλοδιδακτικού δι\' οποσουσδήποτε μαθητάς».......Page 82
β. Η μορφή της αίθουσας και η διαρρύθμιση του εξοπλισμού......Page 86
γ. Υποχρέωση πρόβλεψης: οι διαστάσεις της αίθουσας διδασκαλίας......Page 93
3. Λογικές (αστικού) εξοπλισμού......Page 96
Εικ. 21: Tο αλληλοδιδακτικό σχολείο των Μεγάρων Αρχ. Α Γ Κάλανδρος, 1831-1835......Page 99
Εικ. 22: Μελέτη για την μετατροπή μιας κατοικίας στην Ανδρίτσαινα σε αίθουσα αλληλοδιδακτικής διδασκαλίας. Αρχ. Δ. Σταυρίδης, 1830......Page 100
Εικ. 23: Αλληλοδιδακτικό σχολείο στο Κρανίδι. Αρχ. Α. Γ. Κάλανδρος. 1829......Page 102
Εικ. 24: Αλληλοδιδακτικό σχολείο Μεθώνης, Αρχ. Audoy, 1830......Page 103
Εικ. 25: Αλληλοδιδακτικό σχολείο Άργους. Αρχ. De Vaud, Λ. Ζαβός, 1831......Page 105
Εικ. 26: «Σχέδιον δημοτικού σχολείου συνθέτου υπό Ι Δραίκη», 1855......Page 106
Μέρος Β΄: Οικοδομώντας τον θεσμό......Page 115
Κεφάλαιο Α΄: Η εγκατάσταση του πρωτοβάθμιου σχολικού συστήματος......Page 117
Πίνακας IV: Ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού που δαπανάται για τη δημόσια εκπαίδευση......Page 124
Πίνακας V: Χρηματοδότηση της πρωτοβάθμιας δημόσιας εκπαίδευσης 1854-1902......Page 125
Πίνακας VI: Δαπάνες πρωτοβάθμιας δημόσιας εκπαίδευσης......Page 126
Διάγραμμα 1: Εξέλιξη της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης 1830-1930......Page 127
Διάγραμμα 2: Εξέλιξη της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης 1830-1930 (αρχικό έδαφος)......Page 128
Διάγραμμα 4: Εξέλιξη του δημόσιου σχολικού δικτύου και της φοίτησης (αρχικό έδαφος)......Page 129
Πίνακας VII: Στατιστική της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης 1831-1928......Page 130
Πίνακας VIII: Στατιστική της δημόσιας πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης 1865-1928. Σύνορα 1832......Page 132
Πίνακας IX: Στατιστική των Δημοσίων Δημοτικών Σχολείων κατά έτος ιδρύσεως......Page 133
Πίνακας X: Πληθυσμός......Page 136
Πίνακας XI: Πληθυσμός και πυκνότητα......Page 137
Πίνακας XII: Κατανομή του πληθυσμού κατά μέγεθος οικισμών......Page 138
Κεφάλαιο Β΄: Τα σχολικά κτίρια την εποχή των προδιαγραφών......Page 141
1. Το ζήτημα της χρηματοδότησης: Το σχολικό κτίριο αρμοδιότητα των δήμων......Page 142
Πίνακας XIII: Διδακτήρια της δημοτικής εκπαιδεύσεως ανά επαρχία (1911) (αρχικό έδαφος)......Page 150
2. Ο έλεγχος του σχεδιασμού και της κατασκευής......Page 152
α. Μία νέα μέθοδος διδασκαλίας: το συνδιδακτικό τμήμα του δημοτικού σχολείου......Page 154
Εικ. 28: Σχέδιον της Ερέτριας, 1834......Page 155
Εικ. 30: Σχέδιο του Πειραιά, 1834......Page 156
Εικ. 31: Tο Α\' δημοτικό σχολείο της Αθήνας στην οδό Αθηνάς, 1835-1840......Page 157
Εικ. 32: «Σχέδιο για ένα δημοτικό σχολείο στην Ερμούπολη»......Page 158
Εικ. 33: «Σχέδιον του δημοτικού σχολείου εις Μύκωνον»......Page 159
Εικ. 34: Σχέδιο για ένα σχολείο στην Άνω Σύρο......Page 160
Εικ. 35: Αλληλοδιδακτικό σχολείο Φούρνων Αργολίδος (περ. 1850), κοινοτικό κτίριο χωρίς εγκεκριμένο σχέδιο......Page 161
Εικ. 37: Δημοτικό σχολείο στα Λαγκάδια, 1867......Page 162
β. Οι επανεκδόσεις του Οδηγού: «προαιρετικές» προδιαγραφές......Page 167
4. Οι πραγματοποιήσεις......Page 172
Εικ. 38: Σχέδιο για ένα δημοτικό σχολείο στην Ερμούπολη, 1869......Page 179
Εικ. 39: Δημοτικό σχολείο στην Αθήνα, οδός Αδριανού και Φλέσσα, 1876......Page 180
Εικ. 40: Δημοτικό σχολείο στο Ναύπλιο, 1877......Page 181
Εικ. 41: Δημοτικό σχολείο στην Πρόνοια (Ναύπλιο), 1878......Page 182
Εικ. 42: Δημοτικό σχολείο Λιμνών Αργολίδος (περ. 1880)......Page 183
[Εικ. 43 α, β: Η οργάνωση του σχολικού κτιρίου σύμφωνα με τον Σπ. Μωραΐτη]......Page 184
Εικ. 43 γ, δ: Η οργάνωση του σχολικού κτιρίου σύμφωνα με τον Σπ. Μωραΐτη......Page 185
Εικ. 44: Το συνδιδακτικό σχολείο: Έπιπλα και σκεύη......Page 186
Κεφάλαιο Γ΄:  Το πρώτο κρατικό πρόγραμμα......Page 187
1. Σχολική κρίση και μεταρρυθμιστικές απόπειρες(1870-1895)......Page 188
α. Το συνδιδακτικό σχολείο: οι προδιαγραφές του 1881......Page 195
β. Καταλληλότητα και Υγιεινή......Page 205
γ. Το διάταγμα της 17ης Μαΐου 1894......Page 209
3. Το πρόγραμμα του 1895: Η «ενιαία» εικόνα του σχολείου......Page 212
Εικ. 45: Επεξηγηματικά σχέδια του διατάγματος της 17 Μαΐου 1894......Page 219
Εικ. 47: Σχέδιο μονοτάξιου σχολείου με κατοικία διδασκάλου, τύπος Β\'......Page 221
Εικ. 48: «Τύπος αδιαιρέτου δημοτικού σχολείου δια 80 μαθητάς (φωτισμός αμφιπλάγιος). Ο Νομομηχανικός Δ. Καλλίας, Νοέμβριος 1896»......Page 222
Εικ. 49: «Τύπος Β\'. Διάγραμμα σχολείου μονοτάξιου. Φωτισμός Μονοπλάγιος... Ο Νομομηχανικός Δ. Καλλίας. Εγκρίθηκε... 20 Απριλίου 1898»......Page 223
Εικ. 50: «Τύπος Γ\'. Διάγραμμα σχολείου διτάξιου. Φωτισμός Μονοπλάγιος... Ο Νομομηχανικός Δ. Καλλίας... Εγκρίθηκε... 20 Απριλίου 1898»......Page 224
Εικ. 51: «Τύπος Δ\'. Διάγραμμα τετραταξίου δημοτικού σχολείου... Ο Νομομηχανικός Δ. Καλλίας... Εγκρίθηκε... 15 Ιουλίου 1898»......Page 225
Εικ. 52: Διάγραμμα εξατάξιου δημοτικού σχολείου......Page 226
Εικ. 54: Μονοτάξιο δημοτικό σχολείο Ν. Επιδαύρου, (1902)......Page 227
Εικ. 56: Διτάξιο δημοτικά σχολείο Ασπροπύργου (1904)......Page 228
Εικ. 59: Διτάξιο δημοτικό σχολείο Κρανιδίου......Page 229
Εικ. 61: Τετρατάξιο δημοτικό σχολείο Μαρκοπούλου, 1904......Page 230
Εικ. 62: Τετρατάξιο δημοτικό σχολείο Βυτίνας, 1900......Page 231
Εικ. 64: Εξατάξιο δημοτικό σχολείο Κορωπίου, 1901......Page 232
Εικ. 66: Εξατάξιο δημοτικό σχολείο Μεγάρων, 1904......Page 233
Εικ. 69: Διτάξιο δημοτικό σχολείο αρρένων επί της οδού Πλούτωνος στη συνοικία Νεάπολη του Πειραιά......Page 234
Κεφάλαιο Δ΄: Διοικητικός συγκεντρωτισμός και αρχιτεκτονικός τοπικισμός......Page 237
1. Εγκαθίδρυση κεντρικού μηχανισμού σχεδιασμού και ελέγχου......Page 243
Πίνακας XIV: Διδακτήρια υπό κατασκευή και υπό έγκριση (1899)......Page 246
Εικ. 71: Υπόδειγμα διέδρου θρανίου του Υπουργείου Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, 1911......Page 251
Εικ. 72: Υπόδειγμα μονοτάξιου διδακτηρίου, 1911, (σειρά A)......Page 252
Εικ. 73: Υπόδειγμα διτάξιου διδακτηρίου, 1911, (σειρά Α)......Page 253
Εικ. 75: Υπόδειγμα εξατάξιου διδακτηρίου, 1911, (σειρά Α)......Page 255
Εικ. 77: Υπόδειγμα διτάξιου διδακτηρίου, 1911......Page 256
Εικ. 78: Υπόδειγμα τετρατάξιου διδακτηρίου, 1911, (σειρά Β)......Page 257
Εικ. 79: Υπόδειγμα εξατάξιου διδακτηρίου, 1911, (σειρά Β)......Page 258
Εικ. 80: Διτάξιο διδακτήριο στη Σπηλιά Τριφυλίας. Αποπεράτωση 1915......Page 259
Εικ. 81: Εξατάξιο δημοτικό σχολείο στο Καζακλάρ Τυρνάβου......Page 260
Εικ. 82: Εγκεκριμένο σχέδιο για την ανέγερση ιδιωτικού κτιρίου με σκοπό να νοικιαστεί από το κράτος σαν διδακτήριο. Αθήνα, 2 Φεβρουαρίου 1917......Page 261
Εικ. 83: Υπόδειγμα μονοτάξιου αγροτικού διδακτηρίου, Ιανουάριος 1922......Page 262
Εικ. 85:  Μονοτάξιο διδακτήριο, τύπος 12Β. Αρχ. Ν. Μητσάκης, 192.........Page 263
Εικ. 86: Διτάξιο διδακτήριο, τύπος 26Α. Αρχ. Γ. Πάντζαρης, Νοέμβριος 1923......Page 264
Εικ. 87: Μελέτη διτάξιου διδακτηρίου στον Ασπρόπυργο, Αύγουστος 1921......Page 265
Εικ. 88: Μελέτη τριτάξιου δημοτικού σχολείου στο Ξυλόκαστρο, Απρίλιος 1922.......Page 266
Εικ. 90: Μελέτη τριτάξιου διδακτηρίου, τύπος 33. Αρχ. Π. Σούρσος, 1925......Page 267
Εικ. 91: Υπόδειγμα τετρατάξιου διδακτηρίου, 1926......Page 268
Εικ. 92: Μελέτη τετρατάξιου διδακτηρίου Κάμπου Χίου, τύπος 46Α. Αρχ. Γ. Πάντζαρης, Μάρτιος 1924......Page 269
Εικ. 93: Μελέτη εξατάξιου διδακτηρίου, τύπος 64. Αρχ. Π. Σούρσος, 192.........Page 270
Εικ. 94: Μελέτη εξατάξιου διδακτηρίου, τύπος 66. Αρχ. Π. Σούρσος, (Δεκέμβριος) 192(6)......Page 271
Εικ. 95: Μελέτη μικτού διδακτηρίου Βλαχοκερασιάς, 1921......Page 272
Εικ. 96: Διτάξιο διδακτήριο Λυρκείας (Κάτω Μπέλεσι) Αργολίδος......Page 273
Εικ. 98: Δημοτικό σχολείο Ασίνης Αργολίδος,......Page 274
2. Ο τύπος και ο τόπος......Page 277
3. Το ζήτημα της χρηματοδότησης......Page 289
Εικ. 99: Διάταξη και προσανατολισμός του διαδρόμου σε σχέση με τις αίθουσες......Page 291
Εικ. 101: Όψη ημιυπαίθριας σχολικής αίθουσας κατά το ελληνικό σύστημα......Page 292
Εικ. 103: Τραπέζια και καθίσματα σχολείου εργασίας......Page 293
Εικ. 104: Δημοτικό σχολείο επί της οδού Κωλέττη στην Αθήνα......Page 294
Εικ. 105: Δημοτικό σχολείο στα Χανιά......Page 295
Εικ. 106: Δημοτικό σχολείο στον Άγιο Νικόλαο στα Πευκάκια......Page 296
Εικ. 107: Εξατάξιο δημοτικό σχολείο Νέας Καλλιπόλεως Πειραιώς......Page 297
Εικ. 110: Οι τύποι 48Α και 46Γ τετρατάξιων διδακτηρίων......Page 298
Αντί επιλόγου: Το σχολικό κτίριο «νέα εκδήλωσις του δημοτικού βίου»......Page 309
Παραρτήματα......Page 311
Παράρτημα Ι: Κεφάλαιο Θ΄ του \"Οδηγού\" του Κοκκώνη (έκδοση 1830)......Page 313
Παράρτημα ΙΙ: Τμήμα του Κεφαλαίου Α΄ του \"Οδηγού\" του Κοκκώνη (έκδοση 1830)......Page 321
Βιβλιογραφία......Page 327
Πηγές......Page 329
Βιβλιογραφία......Page 334
Ευρετήριο......Page 343
Β......Page 345
Θ......Page 346
Λ......Page 347
Π......Page 348
Τ......Page 349
Παροράματα......Page 350
Πίνακας φωτογραφιών......Page 351
Résumé......Page 361
Περιεχόμενα......Page 365
Κυριότερα παροράματα......Page 371
[Εξώφυλλο]......Page 374